Wat kun jij met de Omgevingswet?

Wat is de Omgevingswet nu eigenlijk? De Omgevingswet bundelt wetten en regels voor activiteiten die effect hebben op onze fysieke leefomgeving. Denk aan belangrijke wetten als de Wet ruimtelijke ordening, waarbij besluiten worden genomen over bijvoorbeeld nieuwe woonwijken en bedrijventerreinen. De Omgevingswet zelf is al in 2016 aangenomen, maar treedt waarschijnlijk pas halverwege 2022 in werking. Dat komt onder meer omdat het digitale systeem voor bijvoorbeeld het aanvragen van vergunningen nog niet klaar is. Met de komst van deze wet gaat er veel veranderen in het omgevingsrecht. Overheden moeten bijvoorbeeld een omgevingsvisie maken, bestemmingsplannen worden omgevingsplannen, gemeenten krijgen meer beleidsvrijheid en veel (vergunning-)procedures worden korter.

In de afgelopen jaren heeft Natuur & Milieu samen met andere organisaties gelobbyd voor een Omgevingswet die de kwaliteit van onze leefomgeving effectiever beschermt en verbetert. De wet heeft positieve intenties: een integrale aanpak van problemen in de leefomgeving, burgers moeten op tijd betrokken worden  bij plannen en besluiten en waar nodig zou de wet moeten bijdragen aan een betere leefomgeving. Nieuwe instrumenten in de wet bieden kansen. Bijvoorbeeld de ‘omgevingswaarden’ in de wet. Dat zijn waarden waaraan de kwaliteit van de omgeving moet voldoen, zoals we nu al hebben voor luchtkwaliteit.

Minder positief is dat besluitvormingsprocedures (deels) korter worden en dat gemeenten meer zelf kunnen bepalen. Dat kan namelijk slecht uitpakken, bijvoorbeeld als ze geen bouwvergunningplicht meer opnemen in het omgevingsplan. Het kan ook een voordeel zijn, wanneer een gemeente bijvoorbeeld kiest voor strengere eisen voor een schonere lucht dan landelijk zijn voorgeschreven. Of de Omgevingswet echt gaat zorgen voor verbetering, hangt dus voor een belangrijk deel af van de uitvoering, ook op lokaal niveau. De nieuwe instrumenten van de Omgevingswet, zoals de omgevingsvisies en omgevingsplannen van gemeenten, spelen daarin een belangrijke rol. Werk aan de winkel dus, voor zowel natuur- en milieuorganisaties, als voor betrokken inwoners. Daarom lobbyen we  niet alleen op landelijk niveau, maar informeren we mensen en organisaties over de nieuwe regels, want samen staan we sterk.

De Omgevingswet biedt nieuwe kansen voor milieubewuste Nederlanders en natuurliefhebbers. Dat gaat een stap verder dan een vogelvriendelijke tuin of een goed geïsoleerde woning. Je kunt namelijk ook een bijdrage leveren aan de omgevingsvisie en het omgevingsplan van jouw gemeente. Sterker nog: gemeenten móeten inwoners om inbreng vragen.

Al duurt het nog even voordat de Omgevingswet officieel in werking is, toch zijn veel gemeenten al bezig met het maken van omgevingsvisies. Bij jouw eigen gemeente kun je navragen hoe het ervoor staat. Bij sommige gemeenten staat op hun website al goed aangegeven wanneer en hoe je kunt meepraten. Tijdens die meepraat-momenten kun jij het belang van een gezonde leefomgeving en natuur op de agenda zetten. Dat hoef je natuurlijk niet alleen te doen. Iedereen kan reageren op de omgevingsvisies en -plannen van gemeenten.  Zoek daarom vooral gelijkgestemden op en maak je samen sterk om een gezonde leefomgeving te bereiken en deze voor de toekomst te garanderen.

Ook heb je nu de kans om zelf initiatief te nemen en gemeenten op een goed spoor te zetten om een ‘groene’ omgevingsvisie of omgevingsplan op te stellen. Je geeft de gemeente dan ongevraagd advies, maar kunt daar nu juist het verschil mee maken. Vraag je gemeente bijvoorbeeld:

• om meer ruimte voor fietsers en wandelaars;
• om natuurinclusief bouwen tot de norm te maken;
• om te investeren in groene energie, zoals meer zonnepanelen op daken.

Om je hierbij te helpen hebben we samen met Vogelbescherming, LandschappenNL, Natuurmonumenten, IVN, Milieudefensie, de Natuur- en Milieufederaties, SoortenNL en IPC Groene Ruimte de website samenvooronzeleefomgeving.nl gelanceerd. Daar vind je informatie over de Omgevingswet en hoe jij via deze wet kan opkomen voor de natuur en het milieu. Op de site vind je onder andere een handig overzicht dat Natuur & Milieu heeft gemaakt, waarin je kunt zien hoe het staat met de omgevingsvisie van jouw gemeente.

De website is nog volop in ontwikkeling, maar je kunt er al webinars terugluisteren en meer informatie vinden over de Omgevingswet. Ook is de eerste wegwijzer gereed en te downloaden op de site. De komende maanden komen daar steeds meer wegwijzers bij en ook een digitale cursus over de Omgevingswet. In de wegwijzers vind je concrete tips en handvatten voor het uitoefenen van invloed rond de thema’s Bouw, Basiskwaliteit Natuur, Landschap, CO2 & Energie en Landbouw. Ook volgen er nog voorbeeldbrieven waarmee je jouw gemeente gericht kunt benaderen. Doe jij ook mee om de leefomgeving leefbaar te maken en te houden voor natuur en mens?