Warmtenetten

Een warmtenet is een netwerk van leidingen onder de grond waar warm water doorheen stroomt. Een warmtenet werkt zo: in de buurt van je wijk, of in je wijk zelf, zit een warmtebron. Vaak wordt deze warmte nog gemaakt door fossiele energie te gebruiken. Maar het kan ook een duurzamere warmtebron zijn zoals aardwarmte, warmte uit de industrie, warmte uit oppervlaktewater of warmte van een elektrische boiler. In de toekomst worden warmtebronnen steeds duurzamer. Vanuit de bron gaat er door leidingen warm water naar de huizen. Je hebt grote warmtenetten die tot wel tienduizenden huizen verwarmen en je hebt kleine warmtenetten voor één enkel huizenblok.

Als jouw huis wordt aangesloten op een warmtenet, krijg je een afleverset met daarbij een warmtewisselaar in je meterkast. Dit is een klein kastje dat iets kleiner is dan een cv-ketel. De warmtewisselaar brengt het warme water voor verwarming naar je huis en warmt je kraanwater op. Vaak wordt er nog een leiding aangelegd om de warmte van de afleverset naar het beginpunt van je centrale verwarming leidingen te brengen.

Verder verandert er niets in je huis. Je kunt namelijk gewoon je thermostaat, radiatoren of vloerverwarming blijven gebruiken. De warmteleverancier verzorgt het onderhoud van de afleverset. Je cv-ketel kan weg, want die heb je niet meer nodig. Kortom: een warmtenet is voor jou als consument makkelijk. Kook je nog op gas? Dan zul je je gasfornuis wel moeten vervangen door bijvoorbeeld een inductiekookplaat, want koken gaat voortaan elektrisch. Daarnaast is het heel zinvol om je huis goed te isoleren. Met een goed geïsoleerde woning heb je minder warmte nodig, wat duurzaam is en scheelt in maandelijkse kosten.

Nederland staat voor een grote opgave, namelijk het verduurzamen van onze energie en daarmee de CO2-uitstoot terugdringen. Hiervoor gaan we van het aardgas af. En warmtenetten spelen een belangrijke rol in onze aardgasvrije toekomst. In Nederland hebben we afgesproken dat we in 2050 helemaal aardgasvrij zijn. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Want vandaag de dag gebruikt het overgrote deel van de huishoudens nog steeds aardgas om het huis en water te verwarmen.

We moeten dus een enorme stap maken. En daarvoor zijn warmtenetten essentieel. Een warmtenet kan namelijk in één keer heel veel huizen en bedrijfspanden duurzaam verwarmen. Bovendien is het voor jou als bewoner een makkelijke stap om te zetten. Maar… daarvoor is het wel belangrijk dat die warmtenetten zélf ook duurzaam zijn.

Om warmtenetten nog succesvoller te laten zijn in Nederland, moeten nieuwe warmtenetten worden aangelegd en de bestaande worden uitgebreid. En dat is niet het enige. Warmtenetten kunnen namelijk nog duurzamer worden dan dat ze nu al zijn.

Voor duurzame warmte is het cruciaal dat de bron van het warmtenet zélf ook duurzaam is. Nu komt de meeste warmte nog uit fossiele warmtebronnen zoals bijvoorbeeld energiecentrales. Dat is alsnog groener dan warmte uit individuele cv-ketels, omdat het efficiënter is en de warmte die vrijkomt bij het produceren van energie anders verloren gaat. Maar voor echte verduurzaming moeten warmtenetten worden gevoed door fossielvrije warmtebronnen. Voorbeelden hiervan zijn aardwarmte, warmte uit de industrie, of warmte uit oppervlaktewater, de zon, elektrische boilers of WKO’s. Warmtebronnen worden steeds duurzamer.

Welke bron het meest zinvol is, hangt van verschillende factoren af. Zo moet er voor aardwarmte een geothermieput kunnen worden geboord in je buurt. Om warmte uit de industrie te kunnen gebruiken, moet je in de buurt van bedrijven zitten die warmte over hebben. Sommige duurzame warmtebronnen zoals aquathermie leveren warmte met een lage temperatuur. En die lage-temperatuurwarmte is alleen geschikt voor woningen die goed geïsoleerd zijn. Als je woning niet goed genoeg geïsoleerd is, wordt de lage temperatuur extra verhoogd met een warmtepomp.

De kosten van het gebruik van een warmtenet zijn op een vergelijkbare manier opgebouwd als voor een cv-ketel op aardgas: er zijn vaste en variabele kosten. Vaste kosten betaal je voor het warmtenetwerk en voor de afleverset in je huis. De variabele kosten hangen af van je verbruik van warmte en warm water.

Het is aan gemeenten om te onderzoeken wat de maatschappelijk voordeligste optie is om een wijk van het aardgas af te halen. In 2021 hebben alle gemeenten hun uitvoeringsplannen op wijkniveau gepresenteerd. In dit plan beschrijven zij – indien mogelijk – hoe zij wijken aardgasvrij maken. Warmtenetten zijn niet de enige optie om van het aardgas af te gaan. Elektrisch verwarmen, bijvoorbeeld met warmtepompen, is ook een mogelijkheid. Warmtenetten zijn vooral zinvol in gebieden waar de huizen dicht op elkaar staan.

Momenteel zijn er ongeveer 450.000 woningen in Nederland aangesloten op een warmtenet. En het aantal blijft groeien. De meeste warmtenetten bevinden zich in grotere steden zoals Utrecht, Den Haag, Rotterdam, Maastricht, Breda of Amsterdam. Daarnaast worden er ook woningen in gemeentes zoals Purmerend en Helmond voorzien van warmte van een warmtenet. Warmtenetten zijn vooral efficiënt in dichtbevolkte wijken, waar de huizen dicht op elkaar staan.

Wil je weten of er in jouw wijk een warmtenet gepland staat? Vraag dat dan na bij de gemeente of google Transitieve Warmte en jouw gemeente. Maar let op: het kan zijn dat voor jouw wijk nog niets bekend is en pas na 2030 van het aardgas worden afgesloten. De Transitievisies Warmte geven bewoners, huis- en gebouweigenaren een beeld van de stappen richting aardgasvrij wonen. Ook staat erin vermeld met welke wijken de gemeente vóór 2030 aan de slag wil gaan. Ze beschrijven welke energievoorziening(en) kansrijk zijn, en geven een indicatie van de mogelijke kosten. In de plannen staat nog niets over wat er ná 2030 gebeurt.

Heeft de gemeente al wel plannen voor jouw woonwijk? Dan worden de bewoners hierover geïnformeerd.

Bekijk voor meer informatie over warmtenetten de volgende pagina’s:

• De kosten van warmtenetten
• Duurzame bronnen