Wat is circulariteit? Volgens de R-ladder

Kort gezegd maken we in een circulaire economie veel minder gebruik van nieuwe grondstoffen en producten, gebruiken we ze langer en telkens weer opnieuw. Biomassa kan wel worden gebruikt, zeker wanneer deze op een verantwoorde en duurzame manier wordt geproduceerd. Deze verbranden we niet maar gebruiken we in producten die lang meegaan. Voor de rest wordt de aarde met rust gelaten.

Onze huidige economie draait veelal op een lineaire wijze. Dit betekent dat wij grondstoffen winnen, een product ervan maken, en vervolgens na gebruik het product (en dus die grondstoffen) weggooien. Hierdoor verbruiken we onnodig veel grondstoffen, terwijl deze niet oneindig beschikbaar zijn. Uiteindelijk raken ze op, waardoor sommige producten die we nodig hebben niet meer te maken zijn. Denk hierbij aan bijvoorbeeld elektrische auto’s of medische apparatuur.

Ons gebruik van grondstoffen veroorzaakt ook op deze manier schade aan het klimaat en de natuur. Door emissies (zoals CO2) en uitstoot van schadelijke stoffen in het productieproces warmt de aarde op. De schadelijke stoffen komen in de ecosystemen terecht en daardoor nemen soorten planten en dieren af. Het is daarom ook niet verrassend dat de productie en de grootste invloed heeft op de aarde.

Door circulair te denken, sluiten we de kringloop: we voorkomen afval, besparen grondstoffen en zorgen voor minder impact op klimaat en natuur.

Om circulair te leven en produceren, gebruiken we de R-ladder als leidraad. Hoe hoger op de ladder, hoe groter de milieuwinst.

Allereerst is het van groot belang om onnodig gebruik van producten te voorkomen (refuse). Bij deze strategie ga je na of de behoefte die het product vervult ook door iets anders ingevuld kan worden. Dit spoort op zijn beurt bedrijven aan om betere producten te maken die wel een échte toevoeging zijn op ons leven.

Daarnaast is het van belang om ons denken te herzien (rethink). Dit houdt in dat we kritisch moeten zijn op onze productie- en consumptiepatronen en ons af moeten vragen of wij een product op een slimmere manier kunnen gebruiken. Denk hierbij aan het gebruik maken van een deelauto of het inzetten van een product voor verschillende taken.

Direct het gebruik van grondstoffen verminderen (reduce) kan op twee manieren: door producenten en door consumenten. Producenten kunnen hetzelfde product maken met minder grondstoffen. Dit maakt niet alleen de producten beter, maar ook het gebruik ervan. Denk aan lichtere ontwerpen en minder materiaal dat overal ter wereld wordt gebruikt. Als consumenten kunnen we ook minder producten kopen, waardoor we direct minder grondstoffen nodig hebben. Zo zullen producenten minder gaan produceren.

Een volgende stap is het bevorderen van hergebruik (reuse).  Door producten een tweede leven te geven, en zo de levensduur verlengen, verminderen we de noodzaak om voortdurend nieuwe grondstoffen te gebruiken. Ook kunnen wij de levensduur van een product verlengen door het repareren van producten of onderdelen die kapotgaan (repair). Door in plaats van iets nieuw te kopen verminderen we de druk op grondstoffen en vermijden we onnodige afvalproductie.

Pas als laatste redmiddel, nadat alle voorgaande strategieën zijn toegepast, komt recycling (recycle). Wist je dat bijna alles wat wordt gerecycled op dit moment laagwaardig is? Dat vermindert uiteindelijk niet de vraag om grondstoffen. Zo worden bijvoorbeeld slechts 9% van alle verpakkingen weer in nieuwe verpakkingen gebruikt. Het meeste wordt gerecycled in bijvoorbeeld bermpaaltjes of tuinbankjes.

Het is belangrijk om te beseffen dat recycling niet de ultieme oplossing is, maar eerder een laatste stap in het streven naar een circulaire economie. Door deze strategieën toe te passen in ons dagelijks leven en bedrijfsprocessen, werken we samen aan een duurzame toekomst waarin de cirkel van grondstoffen en afval wordt gesloten.

Circulair denken begint klein. Dit kun jij doen:

• Koop minder, kies voor kwaliteit
• Zeg nee tegen alle kleine dingen die je niet nodig hebt: kassabonnen, servetjes, rietjes, dekseltjes.
• Repareer in plaats van vervangen
• Gebruik tweedehands spullen of leen ze
• Kies merken die inzetten op circulair ontwerp
• Deel spullen via buurtapps of circulaire platforms

Ook bedrijven en overheden kunnen grote stappen zetten door circulair te ontwerpen, verantwoord in te kopen en producentenverantwoordelijkheid te nemen.

Circulaire oplossingen zie je steeds vaker om je heen:

• Festivals gebruiken herbruikbare bekers in plaats van wegwerpplastic
• Circulair bouwen met modulaire woningen en herbruikbare materialen
• Textielrecycling en retourprogramma’s bij kledingmerken
• Product-as-a-service: je koopt geen lamp, maar licht

Door dit soort initiatieven te steunen, en zelf circulair te kiezen, help jij de overgang versnellen.