De Telegraaf kopte in reactie daarop dat de Tweede Kamer met dit besluit het doodvonnis voor KLM heeft getekend. In het artikel worden de nadelige gevolgen voor de luchtvaartsector breed uitgemeten. Door volledig vanuit het sectorbelang te redeneren zal elke klimaatmaatregel makkelijk worden afgeserveerd (tenzij het over een subsidie gaat). Over het maatschappelijke belang van een dergelijke belasting – de aanleiding voor het hele besluit – wordt niet gerept.
Samen met Matt Poelmans (die namens omwonenden van Schiphol in de Maatschappelijke Raad Schiphol zit), zijn we groot voorstander van een belasting op overstappers: het is rechtvaardig en goed te verdedigen. Koenraad Backers, programmaleider Luchtvaart van Natuur & Milieu: ‘Daar waar vanuit Nederland vertrekkende passagiers sinds 2021 belasting betalen, stappen transferpassagiers op Schiphol belastingvrij over. Dit terwijl omvliegen van passagiers via Schiphol inefficiënt is en onnodig.’ Een transferpassagier maakt een extra landing en een extra start op Schiphol. ‘Dit zorgt voor veel onnodige vervuiling. Denk aan CO2, fijnstof en stikstof, maar ook aan de extra geluidsoverlast die dit oplevert voor inwoners in de Randstad,’ aldus Koenraad.
Een overstappende passagier wil niet in Nederland zijn, maar heeft de langere reis over voor een goedkoper vliegticket. Deze passagiers hebben verder geen economische toegevoegde waarde, maar vullen de vliegtuigen op. Op zowel de heel korte vluchten als de heel lange vluchten kan het percentage overstappers oplopen tot 80 procent. Voor deze bestemmingen is nauwelijks Nederlandse vraag, maar de overlast en klimaatschade is wel voor ons land. Toch is het huidige beleid erop gericht om het overstapmodel van KLM beschermen. De ‘hubfunctie’ van Schiphol is volgens het Rijk een publiek belang dat wordt beschermd door KLM te steunen. Maar het economisch belang wordt overdreven, en de bijdrage aan de nationale welvaart is onduidelijk.
De overlast en vervuiling zijn voor Nederland, de voordelen van goedkoop vliegen voor de transferpassagier en de extra opbrengsten voor KLM.
De luchtvaartsector betaalt anno 2023 veel minder belasting dan de milieuschade die deze sector toebrengt rechtvaardigt. De Europese organisatie Transport & Environment becijferde dat de Nederlandse overheid hierdoor twee miljard per jaar misloopt. Bij huishoudens ligt dat precies andersom: de energiebelasting voor huishoudens is hoog in vergelijking tot de milieuschade die zij veroorzaken. Koenraad: ‘Met een belasting voor transferpassagiers wordt dit scheve beleid een klein beetje rechtgetrokken, op basis van het eerlijke en simpele principe: de vervuiler betaalt.’
Daarnaast berekende onderzoeksbureau CE Delft in opdracht van het Ministerie van Financiën afgelopen zomer wat de gevolgen voor maatschappij en sector zijn als er een transferbelasting komt. De conclusie is dat naast de inkomsten voor het Rijk met ruim 200 miljoen toenemen, het aantal vluchten voor Nederlandse passagiers toeneemt doordat er ruimte ontstaat op Schiphol. De tranferbelasting heeft, aldus het onderzoek ‘als gevolg van de reductie in het aantal vluchten, een positief effect op klimaat, luchtvervuiling en geluidshinder.’
Inmiddels heeft het kabinet de Tweede Kamer laten weten dat de opbrengst van de transferbelasting niet gebruikt kan worden om huishoudens te verlichten. Daarvoor wordt gekeken naar andere maatregelen. Gelukkig geeft het kabinet wel aan dat de transfertaks er per 2025 kan komen. Dit zal onderdeel van de nieuwe coalitie onderhandelingen worden. Daar blijven wij ons ook voor inzetten.
