Schiphol krimpt minder dan beloofd: ‘Grote domper voor omwonenden en klimaat’

Al jaren wordt gesproken over het verlagen van de geluidsoverlast rond Schiphol. In 2022 besloot het kabinet dat het maximum aantal vluchten nu echt teruggebracht moet worden van 500.000 naar 440.000 per jaar. Dit besluit kwam na jaren van overschrijden van geluidsnormen. De overheid stond deze overschrijding vanaf 2015 oogluikend toe, in de hoop dat vliegtuigen schoner en stiller zouden worden. Ondertussen dreigden omwonenden met een rechtszaak en de ambtenaren van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat adviseerde om het gedogen nu echt te beëindigen.

In 2024 verloor de Staat de rechtszaak die uiteindelijk is aangespannen door omwonenden. De rechter oordeelde dat de overheid stelselmatig rekening hield met de luchtvaartsector en te weinig met de belangen van omwonenden. Het gevolg: de overheid moest zich aan de geldende regels houden en de rechtspositie van omwonende herstellen zodat zij makkelijker via de rechter hun recht kunnen halen.

Een minister kan niet zomaar het aantal vluchten verminderen. Nederland heeft in Europa ingestemd dat als een lidstaat een luchthaven wil laten krimpen om geluidsoverlast te beperken, daarvoor de zogenaamde ‘Balanced-Approach-procedure’ moet worden doorlopen. In deze procedure moet de overheid aantonen dat zij alle maatregelen heeft genomen anders dan krimp om te voldoen aan geluidsnormen. Van het isoleren van huizen tot het aanpassen van vliegroutes en weren van de meest lawaaiige vliegtuigen. Daarnaast moeten alle betrokken partijen, zoals luchtvaartmaatschappijen, hun mening kunnen geven. Pas daarna mag het aantal vluchten omlaag. Vervolgens toetst de Europese Commissie of de overheid inderdaad niets anders meer kan dan de luchthaven te laten krimpen.

Minister Harbers probeerde in 2023 via een snellere experimenteerregeling het aantal vluchten tijdelijk terug te brengen naar 460.000. Dit plan werd echter stopgezet door druk vanuit de luchtvaartsector en de Amerikaanse overheid. Deze oud-minister zet ondertussen ook de balanced-approach-procedure voort maar dient een plan in bij de Europese commissie waarbij de krimp wordt afgezwakt tot 452.000 vluchten. De Europese commissie heeft daarna meerdere keren om extra informatie gevraagd, waardoor de procedure vertraging heeft opgelopen. Tegelijkertijd is er een zware lobby gaande vanuit de luchtvaartsector om ook deze aangepaste plannen van tafel te krijgen. Dit heeft ertoe geleid dat de huidige minister Madlener in september 2024 een verder afgezwakt plan aan de Europese commissie stuurt voor een krimp naar 485.000 vluchten.

Dit nieuwe plan lijkt onvoldoende om te voldoen aan de uitspraak in de zaak van Recht op Bescherming tegen Vliegtuighinder tegen de staat. De rechter gaf daarin aan dat voldaan moet worden aan de nu geldende regelgeving en dat de belangen van omwonenden zwaarder moeten worden meegenomen in de besluitvorming. Bovendien wordt nu het niveau van 485.000 vluchten per jaar nog helemaal niet gehaald. In feite betekent dit dus groei en daarmee ook toename van de hinder. De belangen van de luchtvaartsector blijven boven die van omwonenden en het klimaat staan. ‘Dit is echt onacceptabel. Zowel voor omwonenden van Schiphol als voor het klimaat. We komen maar niet af van het idee dat Schiphol als ‘hub’ onmisbaar is voor de economie. Terwijl dat absoluut niet het geval is. In verschillende onderzoeken is inmiddels vastgesteld dat Nederland heel goed met een kleinere luchthaven toe kan. Ons land kan voldoende verbonden blijven met de wereld met minder buitenlandse overstappers, minder vluchten en een hoop minder overlast voor mens en natuur’, reageert Marjolein Demmers, directeur van Natuur & Milieu.

De beloofde stillere en schonere vliegtuigen verminderen de overlast niet voldoende. Demmers: ‘Deze vliegtuigen zorgen er nauwelijks voor dat de overlast minder wordt, die wordt met name veroorzaakt door de véélheid aan vluchten. Met dit plan neemt het aantal vluchten ten opzichte van 2023 toe, met nog eens 21.000, waardoor de overlast dus groeit. Deze minister lijkt de luchtvaartsector te willen beschermen, en niet de Nederlander.’