Het Klimaatakkoord: wat is het en hoe staat het ervoor?

Nederland heeft het Parijs-akkoord ondertekend en heeft net als elk deelnemend land afgesproken eigen klimaatplannen op te stellen. Onze overheid heeft het Nederlandse klimaatbeleid geregeld met een Nederlands Klimaatakkoord.

In 2015 hebben 195 landen het Akkoord van Parijs getekend. Dit is een internationale afspraak om de opwarming van de aarde te beperken tot maximaal 2 graden, en het liefst tot maximaal 1,5 graad. Elk land dat het klimaatverdrag heeft getekend, heeft toegezegd zelf aan de slag te gaan met nationale klimaatplannen. Daarin staat hoe dat land het doel de CO2-uitstoot wil verminderen om onder het doel van maximaal 1,5 tot 2 graden opwarming te blijven. Naar aanleiding van het Parijs-akkoord hebben alle lidstaten van de Europese Unie in 2016 afgesproken om in het jaar 2030 minimaal 49 procent minder broeikasgassen uit te stoten dan in 1990.

Het belangrijkste broeikasgas, en daarmee de grootste boosdoener, is koolstofdioxide (CO2). Daarom richten we ons vooral op het verminderen van de CO2-uitstoot in de lucht. In het Klimaatakkoord zijn door allerlei partijen afspraken gemaakt over hoe we dat gaan doen. Er zijn meer dan 600 verschillende maatregelen in het Klimaatakkoord vastgesteld. Die lopen uiteen van een afspraak voor een aparte Noordzee-akkoord, het opwekken van voldoende duurzame energie uit wind en zon, tot subsidies voor elektrische auto’s voor particulieren. Er zijn ook afspraken gemaakt dat bepaalde maatregelen regionaal werden opgesteld, zoals de regionale mobiliteitsplannen en de regionale energiestrategieën die voor eind 2021 klaar moesten zijn. Op de website van het Klimaatakkoord kun je alle maatregelen vinden.

Bekijk de video op YouTube.

Nederland is niet verplicht om de CO2-uitstoot met meer dan 49 procent te verminderen. Ons Klimaatakkoord is namelijk nog gebaseerd op het oude doel van 40 procent CO2-reductie dat in 2016 was afgesproken. Inmiddels is er op Europees niveau wel het een en ander veranderd. In 2020 presenteerde de Europese Commissie de EU Green Deal: een klimaatplan voor de Europese Unie om in 2050 geen broeikasgassen meer uit te stoten (zoals afgesproken in het Parijs-akkoord). Ook kondigde de commissie aan het Europese klimaatdoel voor het jaar 2030 te willen verhogen naar 55 procent reductie. Vervolgens is met alle Europese leiders afgesproken in 2030 55 procent minder uit te willen stoten dan in 1990, maar dit is een afspraak voor de gehele Europese Unie samen. Er is dus geen concrete afspraak gemaakt dat elk land dit doel moet halen. Het Kabinet beraadt zich nu wat deze Europese doelstelling voor ons land betekent.

Wij vinden dat we niet moeten afwachten tot de Europese Commissie ons verplicht om onze CO2 verder te verminderen. Dat kan namelijk nog lang duren terwijl de tijd dringt om nu klimaatverandering aan te pakken.

Per inwoner hebben we in Nederland een hele hoge uitstoot in vergelijking met andere landen, maar onze landelijke CO2-uitstoot is relatief klein vergeleken met de rest van de wereld. Domweg omdat we een klein land zijn. De kern van Parijs-akkoord is echter dat iedereen naar verhouding een bijdrage levert aan het doel. Daarom moeten de Verenigde Staten en China uiteraard meer investeren dan wij. Maar als wij al niets doen, vanwege onze relatief beperkte uitstoot, wat mogen we dan van deze reuzen verwachten? Met ons Klimaatakkoord volgen we daarom de afspraak en hopen we uiteraard dat goed voorbeeld goed doet volgen.

Voor het Klimaatakkoord zijn allerlei partijen uit verschillende onderdelen van de economie betrokken (sectoren). Bij Natuur & Milieu waren wij hier ook nauw bij betrokken en onderhandelden we mee aan de verschillende onderhandeltafels. Naast onze organisatie, waren zo’n 150 verschillende partijen, van overheden en brancheorganisaties tot boeren en andere milieuorganisaties betrokken. De belangen van al deze partijen liepen enorm uiteen. Aan onderhandelingstafels werd per sector besproken welke maatregelen nodig en acceptabel waren. Uiteindelijk hebben onze collega’s zo’n twee jaar lang onderhandeld aan vijf verschillende tafels. Op basis van de inbreng per tafel heeft het kabinet in 2019 het definitieve Klimaatakkoord opgesteld en heeft de Tweede Kamer dit vastgesteld.

Het akkoord is in juni 2019 vastgesteld en ondertekend. Daarna is direct gestart met de uitvoering Wil je weten hoe het ervoor staat met de uitvoering van het Klimaatakkoord? Bekijk dan deze pagina van de rijksoverheid.

Het Klimaatakkoord wordt stapje voor stapje omgezet in concrete acties. Per sector verschilt het wat je hier als inwoner van Nederland van merkt en in hoeverre je hierbij betrokken wordt. Sommige maatregelen zijn namelijk geheel gericht op het bedrijfsleven of fabrieken. Van andere maatregelen merken we wel direct iets in ons dagelijks leven, zoals milieuzones in de stad, woningen die van het gas af gaan en windmolens en zonnepanelen die worden geplaatst om genoeg groene energie op te wekken.

Alle maatregelen die in het akkoord staan, kosten samen best wat investeringen. Daar staat tegenover dat we door de maatregelen ook veel kosten besparen en de investeringen kunnen op den duur zelfs geld opleveren. Klimaatverandering kost Nederland namelijk ook veel geld en dat zou de komende jaren alleen maar meer worden. Denk maar eens aan de dijken die verhoogd moeten worden als de zeespiegel stijgt door het smeltende poolijs.

De investeringen voor het Klimaatakkoord worden betaald door bedrijven en burgers. Dit gaat indirect via belastingen en heffingen, bijvoorbeeld door hogere energiebelasting voor aardgas en een CO2-heffing voor de bedrijven in de industrie. Tegelijkertijd komt de overheid bedrijven en burgers ook tegemoet met subsidies voor bijvoorbeeld verduurzamende maatregelen voor je huis en subsidie voor elektrische bestelauto’s voor bedrijven.

Natuur & Milieu heeft zich keihard ingezet voor een ambitieus akkoord. In 2018 hebben we samen met veel andere partijen intensief onderhandeld over de inhoud van het akkoord. Dit gebeurde aan meerdere onderhandelingstafels per sector. Daarnaast zaten we ook bij het klimaatberaad – een overkoepelende tafel. Wij zetten ons in voor een goede transitie voor iedereen; voor de burger, voor bedrijven die willen verduurzamen, voor Nederland en bovenal voor het klimaat. Helaas bleek eind 2018 dat de eindteksten van het concept-akkoord lang niet voldoende waren. In 2019 werd dit ook benadrukt door het Planbureau voor de Leefomgeving. Het kabinet kondigde vervolgens vijf maatregelen aan die volgens hen aanvullend nodig waren om tot een goed Klimaatakkoord te komen.

Natuur & Milieu is daarna samen met andere milieuorganisaties, de FNV, MVO Nederland en de Jonge Klimaatbeweging opnieuw aan de slag gegaan om te komen tot een goed Klimaatakkoord. Dat deden we door gesprekken te voeren met ministers, politici en deelname aan de klimaattafels. Niet alleen om bovengenoemde plannen verder uit te werken, maar ook om ervoor te zorgen dat de doelstelling van 49% CO2-reductie echt werd gehaald in het akkoord.

Op 28 juni 2019 presenteerde het kabinet vervolgens het definitieve Klimaatakkoord. Wij hebben dit akkoord ondertekend, ondanks dat in het akkoord ook een flink aantal punten zaten die we teleurstellend en onvoldoende vonden. Belangrijker vinden we echter dat we nu in actie komen en niet opnieuw jaren gaan onderhandelen. Die vertraging kunnen we ons niet permitteren. We zetten ons er sindsdien volop voor in om deze tekortkomingen alsnog te verbeteren. We proberen ook op andere manieren het klimaatbeleid positief te beïnvloeden door maatregelen te versnellen of ons in te zetten voor aanscherping van de gemaakte afspraken.