Heeft schone energie effect op je gezondheid?
Kun je last krijgen van de onhoorbare geluidsgolven die windmolens voortbrengen? Leidt het geluid van windmolens tot slapeloosheid? En bestaat er zoiets als een ‘windturbinesyndroom’, een aandoening waarbij het evenwichtsorgaan verstoord is? Voor onze campagne 'Iedereen Stroomopwaarts' gingen wij op zoek naar antwoorden. In dit artikel zetten we de feiten voor je op een rij.
Niet meer geluid, wel meer ergernis
Windmolens maken geluid. En van geluid kun je behoorlijk last hebben als je daar gevoelig voor bent. Maar windmolens maken niet meer herrie dan bijvoorbeeld wegen, treinen, vliegtuigen of fabrieken. Hoeveel geluid windmolens mogen produceren is wettelijk vastgelegd. Dit is voor windmolens (iets) lager dan voor bijvoorbeeld het verkeer en bedrijven, omdat windmolens een zoevend geluid maken dat veel mensen extra hinderlijk vinden. Toch blijkt uit onderzoek onder omwonenden dat zij zich meer ergeren aan het geluid van windmolens. Hoe dat komt is onduidelijk. Maar het is waarschijnlijk dat het te maken heeft met het imago van windmolens. Hoe dat werkt? Stel je kind leert viool spelen. Jij zult dan misschien vertederd luisteren naar het onbeholpen gekras. Maar is het de buurman met wie je toch al ruzie hebt, dan erger je je meestal wel aan hetzelfde geluid.
Hoe zit het met laagfrequent geluid en infrasoon geluid?
Hele lage tonen zorgen voor meer hinder, zelfs als het geluid niet hard is. Windmolens produceren lage tonen, maar niet meer dan verkeer of industrie. Infrasoon geluid is geluid dat onhoorbaar is voor mensen. Over de invloed van dit onhoorbare geluid op de gezondheid is nog niet veel bekend. Windmolens produceren maar heel weinig infrasoon geluid. Dus is het waarschijnlijk dat mensen er weinig last van hebben.
Hoe ontstaat ergernis?
- Als omwonenden niet mee kunnen praten.
- Als windmolens het landschap te veel aantasten.
- Als omwonenden niet meedelen in de opbrengst.
- Als er geen ruimte is om hinder te verminderen.
Slaap je slecht? De windmolens zijn (waarschijnlijk) onschuldig
Is het geluid dat windmolens ’s nachts maken de oorzaak dat sommige omwonenden slecht slapen? Het lijkt voor de hand liggend, zeker als je de windmolens kan horen. Maar de onderzoeken tonen geen direct verband aan. Zoals we eerder hebben gezien, maken molens ook niet meer geluid dan bijvoorbeeld verkeer. Wat de onderzoeken wel laten zien, is dat mensen aangeven dat ze slecht slapen omdat ze zich ergeren aan windmolens. Mensen die zich ergeren zullen zich extra storen als ze vervolgens geluid horen, ook al is het maar heel zacht.
De wet houdt slagschaduw uit je huis
De schaduw van de wieken in je woon- of werkkamer. Dat klinkt niet fijn. De overheid vindt dat ook, en daarom is wettelijk het volgende vastgelegd: een windturbine mag niet meer dan 17 dagen per jaar slagschaduw veroorzaken op je huis. Op zo’n dag mag dat niet langer dan 20 minuten duren. Is er meer slagschaduw? Dan wordt de molen automatisch stilgezet. Zo houdt de wet de slagschaduw uit je huis.
De beste preventie is meebeslissen (en meedelen in de opbrengst)
Het is een bekend mechanisme. Als je windmolens ziet als indringers, dan geef je die de schuld als je je wat minder goed voelt. Onderzoeken tonen dat ook aan. Want inwoners die meepraten en meebeslissen over waar de molens precies komen, hebben er minder last van. Zeker als er rekening wordt gehouden met hun wensen, bijvoorbeeld door de molens op bepaalde tijden stil te zetten of door te werken met een systeem waardoor de lichtjes ’s nachts alleen aangaan als er een vliegtuig in de buurt is. Dit systeem is sinds eind 2021 goedgekeurd en zal nu in de komende jaren bij steeds meer hoge windmolens worden geïnstalleerd. Ook als de molens er al staan, wil je als omwonende ergens terecht kunnen. Daarom moeten de beheerders van de windmolens aanspreekbaar blijven. Zorg dat je als omwonende meedeelt in de opbrengst, bijvoorbeeld door een deel van deze opbrengst van de windmolens te investeren in de wijk. Het is de beste preventie tegen (gezondheids)klachten.
Zorg dat je meepraat! Ga naar een bijeenkomst als die georganiseerd wordt en spreek je uit. Het is een goede kans om iets moois te regelen voor de buurt. Heb je de bijeenkomst gemist, kijk hoe je alsnog je bijdrage kan leveren. En tegen de ontwikkelaars wil ik zeggen: rust niet tot je iedereen gesproken hebt. Ga er echt achteraan, iedereen is belangrijk. En maak de groepen bij een bijeenkomst niet te groot. Dan hoor je vaak alleen degenen die het hardste schreeuwen. Neem de tijd om verkeerde informatie te weerleggen. Vraag welke angsten mensen hebben.
Verder onderzoek blijft belangrijk
Windmolens krijgen vaak de schuld van gezondheidsproblemen. Maar wetenschappelijk bewijs is er meestal niet. Er is wel bewijs dat mensen zich eraan ergeren en zich daardoor terecht minder goed voelen. Dat kan je (voor een deel) voorkomen door mee te praten en mee te beslissen. Meedelen in de opbrengst is helemaal een sterk preventiemiddel. En dat windturbinesyndroom? Daarvoor is nog geen wetenschappelijk bewijs gevonden. Betekent dit dat we tevreden achterover kunnen leunen? Zeker niet. Het is belangrijk dat we onderzoek blijven doen. Want de energietransitie is pas net begonnen. Er komen nog veel meer windmolens en het is essentieel dat we hinder en gezondheidsklachten zo veel mogelijk voorkomen.
Meer weten?
Persvoorlichters
Voor persgerelateerde vragen kun je terecht bij een van onze persvoorlichters.
