Biodiversiteit

Alle dieren en planten werken met elkaar samen in een groot systeem. De minuscule bacterie, de walvis in de oceaan en de eik in je favoriete wandelbos. Samen zorgen ze ervoor dat onze lucht gezond is, dat de kwaliteit van ons water goed is en de bodem vruchtbaar. Dit systeem kun je zien als de toren. Alle blokjes zijn de verschillende soorten.

Er verdwijnen op dit moment veel soorten dieren en planten. Er worden dus in rap thema ontzettend veel blokjes uit ons systeem getrokken. Zoveel, dat de toren wankelt. Insecten hebben het bijvoorbeeld heel moeilijk. Dat raakt niet alleen planten en dieren, maar ook ons. De lucht die we inademen is vervuild, het water in de sloten, rivieren en meren ook en onze bodem wordt steeds armer. Ook het klimaat wordt steeds instabieler.

Een van de belangrijkste doelen van Natuur & Milieu is daarom ook om de biodiversiteit zoveel mogelijk te herstellen en beschermen. Zorgen voor een stevige toren, met voldoende blokjes.

Dit bereiken we door steeds de vraag te blijven stellen: wat kunnen we doen om de natuur zoveel mogelijk in te ondersteunen en herstellen? Van meer groen in de stad, tot wetgeving rond natuurgebieden. Van je eigen achtertuin, tot de middelen die worden gebruikt in ons landbouwsysteem. Allemaal dragen ze bij aan herstel en behoud van de soorten die ons systeem voor een gezonde leefomgeving in stand houden.

Biodiversiteit betekent letterlijk: de verscheidenheid aan leven. Het gaat om alle planten, dieren, schimmels en micro-organismen op aarde. Natuurlijk horen wij daar ook bij. Samen vormen we een ecosysteem. Een gezond ecosysteem is als die stevige Jengatoren. Ieder blokje speelt een rol. Als soorten verdwijnen, raakt de balans verstoord en dat merken we allemaal.

Biodiversiteit is niet iets voor ‘natuurliefhebbers’. Het is de basis voor gezonde lucht, schoon water en een vruchtbare bodem. Daarmee is het ook de basis voor onze gezondheid, voedselvoorziening en economie.

Bijen en andere bestuivers zorgen bijvoorbeeld voor een groot deel van ons eten. De bossen en oceanen zuiveren lucht en water. Gezonde ecosystemen slaan ook CO2 op en dempen hitte en overstromingen. Zo houden ze het klimaat in balans. Biodiversiteit zorgt dus voor evenwicht en veerkracht.

De achteruitgang van biodiversiteit is geen toeval. Het komt vooral door hoe we met land, water en grondstoffen omgaan. De belangrijkste oorzaken op een rijtje:

• Intensieve landbouw: de monoculturen, waarbij maar één soort gewas op grote schaal wordt verbouwd, gebruik van kunstmest en het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen.
• Verstedelijking en bebouwing: minder leefruimte voor planten en dieren
• Klimaatverandering: verschuivende seizoenen en extremere weersomstandigheden
• Stikstof en vervuiling: Hoge stikstofgehalten en het lozen van chemische middelen door de industrie zorgen voor schade in het water en de bodem.

Nu het goede nieuws: we weten wat er misgaat, dus kunnen we het ook herstellen.

Wie goed kijkt, kan nog steeds veel moois ontdekken in Nederland. Van bijen in de bloemenberm tot zeearenden boven het IJsselmeer. Toch is de biodiversiteit ook in Nederland sterk afgenomen. Volgens het Planbureau voor de Leefomgeving, is nog maar een kwart van de oorspronkelijke natuurkwaliteit over. Met oorspronkelijk wordt hier de natuur van rond 1900 bedoeld, in de periode voor de industrialisatie. Die 25 procent is een landelijk gemiddelde. In landbouwgebieden ligt de natuurkwaliteit vaak lager (soms onder de 10 procent), terwijl in natuurgebieden waar actief beheer plaatsvindt, het percentage vaak hoger ligt.

Dat klinkt somber, maar er zijn ook lichtpuntjes. Steeds meer boeren werken biologisch en natuurvriendelijk. Daar zie je dat het leven terugkeert. Ook initiatieven in de stad voor meer groen zorgen er voor dat biodiversiteit zich kan herstellen.

Zestig procent van het totale landoppervlak in Nederland is landbouwgrond. Landbouw bepaalt daarmee ook voor een groot deel hoe onze natuur eruitziet. Het heeft enorme invloed op bodem, water en soortenrijkdom.

De intensieve landbouwmethoden van de afgelopen decennia hebben veel natuur verdrongen. Maar veel boeren zijn juist onderdeel van de oplossing. Met natuurvriendelijke landbouwmethoden, zoals bijvoorbeeld teelt zonder bestrijdingsmiddelen en veel verschillende gewassen, wordt de biodiversiteit juist versterkt.

Er bestaan wetten en internationale afspraken om natuur te beschermen. Voorbeelden zijn het aanwijzen van Natura 2000-gebieden en de Europese biodiversiteitsstrategie. Maar vaak blijkt het beleid versnipperd en vrijblijvend.

Juist daarom is Natuur & Milieu erg actief op dit onderwerp en proberen we bij beleidsmakers duidelijke wet- en regelgeving te realiseren, met duidelijke doelen en structurele investeringen. Alleen dan kan biodiversiteit echt kan herstellen.

Biodiversiteit is niet alleen te vinden in bossen en weilanden. Ook in de stad bruist het van leven. Een gevel vol klimop, een vijver in de binnentuin of een bloemrijk park biedt voedsel en schuilplaatsen aan vogels, bijen en vlinders. Stedelijke biodiversiteit maakt niet alleen de natuur gezonder, maar ook de mens. Groene wijken zijn koeler, schoner en prettiger om in te wonen.

Elke tegel die je vervangt door groen, helpt. Iedere pot die je op je balkon zet, helpt. Met bloemen, struiken of een vijvertje creëer je een mini-ecosysteem waar het al snel gonst van het leven.

Onze top 3 tips:

• Heb je een tuin? Zorg dan altijd voor een hoekje wat je laat verwilderen. Dat zijn de beste schuilplaatsen voor kleine dieren.
• Kies voor inheemse planten in je potten of volle grond, die hier van oorsprong vandaan komen. Die horen bij onze insecten.
• Zorg voor variatie in hoogte en bloeitijd. Krokussen in maart zijn ontzettend fijn voor bijen die net wakker worden.

Zo wordt jouw tuin of balkon een rustplaats voor bijen, vogels en egels.

Ook in je boodschappenmandje maak je het verschil. Wat we eten, bepaalt welk landbouwsysteem we steunen en stimuleren. Kies je vaker voor plantaardig, biologisch of lokaal? Dan help je boeren en telers die met de natuur samenwerken.

• Minder vlees en zuivel = minder druk op land en water
• Biologisch = minder bestrijdingsmiddelen
• Lokale producten = Minder reistijd en korte ketens

Natuur & Milieu werkt op verschillende manieren aan het herstel van biodiversiteit. Daarin werken we altijd vanuit drie principes:

• We doen concrete voorstellen voor beleid bij beleidsmakers en ambtenaren;
• We werken met partijen aan pilots en nieuwe businessmodellen en stimuleren zo de mogelijkheden in de praktijk;
• We zorgen voor een omslag in denken en zetten de nieuwe norm.

Deze methoden zetten we bijvoorbeeld om natuurvriendelijke landbouw te stimuleren en het voor boeren zo aantrekkelijk mogelijk te maken deze overstap te maken. We werken aan landelijke normen voor groen in de stad en stimuleren daarmee herstel van natuur in de stad.

Binnen ons programma De Rijke Noordzee werken we aan het stimuleren en herstel van onderwaternatuur bij windparken.

Altijd samen met verschillende (maatschappelijke) partners. Want verandering maak je samen.