Kabinet investeert flink in natuurherstel, maar pakt stikstofoverschot onvoldoende aan

Stikstofreductie te laag

Tegelijkertijd zijn we teleurgesteld over de aanpak van de stikstofuitstoot. De voorgestelde stikstofreductie is te laag. Daardoor blijft de natuur ook in de toekomst fors onder druk staan. In de helft van de natuurgebieden blijft de stikstofdeken tot 2030 te hoog. En zo raken we niet uit de stikstofimpasse. Het voorstel biedt slechts de helft van de reductie die nodig is. Bovendien wordt uitgegaan van streefwaarden, terwijl in de wet vastgelegde doelen nodig zijn. Alleen dan ontstaat zekerheid voor een gezonde leefomgeving en economische ontwikkeling. Wij gaan graag in gesprek met het kabinet over de mogelijkheden om de stikstofdeken op de natuurgebieden in ons land verder te verlagen.

Bemoedigend

Natuur & Milieu vindt het bemoedigend om te zien dat het kabinet – ook in deze moeilijke tijd – is doorgegaan met het maken van een maatregelenpakket en daar ook veel middelen voor vrij maakt. Nederland staat hierin nog steeds voor een gigantische opgave, die voor een echt duurzaam milieuherstel nóg ambitieuzere doelstellingen nodig heeft. “Als we het nu niet in een keer goed aanpakken, blijven zelfs deze grote investeringen dweilen met de kraan open.”, aldus Marjolein Demmers, directeur Natuur & Milieu.

Harde en scherpere doelstellingen

De plannen van het kabinet spreken van een streefwaarde in de vermindering van de stikstofneerslag. Wij pleiten voor een harde uitstootreductiedoelstelling waar we ons wettelijk aan moeten houden. Die streefwaarde voor het verminderen van stikstofneerslag is nu gesteld op 26% in tien jaar. Dit is niet voldoende om ervoor te zorgen dat onze natuur behouden blijft zoals vastgelegd in de Vogel en Habitat Richtlijn. Het is makkelijker om de uitstoot te monitoren en te verminderen dan om de neerslag (die ook uit het buitenland komt) te monitoren en te verminderen. Daarvoor is een uitstootreductiedoelstelling van 50% in 10 jaar nodig, zodat onze vogels en plantsoorten behouden blijven en ook stikstofgevoelige natuur blijft bestaan.

Landelijk versus regionaal

Wij adviseren de overheid om de afspraken tussen het rijk en de provincies en gemeentes zo snel mogelijk concreet te maken. De stikstofproblematiek bestaat uit een landelijke stikstofdeken die we met landelijke maatregelen moeten aanpakken (zoals bijvoorbeeld snelheidsverlaging op snelwegen) en uit (piek)belasters die juist een lokaal aanpak vereisen, rondom de Natura2000-gebieden. We adviseren een duidelijke landelijke richtlijn die de kaders voor de regionale aanpak geeft. We hopen dat volgens een landelijke richtlijn per gebied wordt vastgesteld hoe groot de bufferzone is en wat het uitstootreductiedoel is in deze bufferzone.

Landbouw

Om echt tot een duurzame oplossing te komen gelooft Natuur & Milieu dat het minstens zo belangrijk is om te investeren in  anders boeren (extensiever en natuurinclusief) met minder dieren. Als de bron wordt weggenomen en daarmee de kraan wordt dichtgedraaid, wordt de stikstofdeken minder en de natuurgebieden minder belast. Zo voorkomen we dat we dweilen met de kraan open. Drastische keuzes om echt een transitie in de landbouw te creëren worden nog steeds niet concreet gemaakt. Dit is juist nu erg jammer, omdat een echte transitie niet alleen het stikstofprobleem helpt oplossen, maar ook andere problemen, zoals de slechte kwaliteit van ons (oppervlakte en grond)water, bodem en lucht, ons klimaatprobleem, ons verarmende landschap en versnipperde natuur en het steeds lager wordende verdienvermogen van de boer.

Inzet van maatregelen nog onzeker

In het nieuwe maatregelenpakket wordt de opkoop en het warm saneren van veehouderijbedrijven uitgebreid. Ook maatregelen als “het opkopen van grond en omzetten naar natuur” en een transitiefonds voor de landbouw zijn maatregelen waar wij in principe achter staan. Deze maatregelen zorgen voor minder uitstoot, maar de uitwerking is nog onzeker. Boeren en belanghebbenden zoals natuurorganisaties zijn nog niet betrokken bij hoe bepaalde gebieden er in de toekomst uit kunnen zien. We hopen dat deze maatregelen zo effectief mogelijk worden ingezet door een gebiedsgerichte aanpak door provincies en gemeentes, in overleg met de belanghebbenden. Daarnaast moet deze aanpak zijn gericht op het reduceren van de uitstoot van stikstof én het halen van de klimaatdoelen en andere milieudoelen zoals, de Kader Richtlijn Water. Meer hierover valt terug te lezen in ons opiniestuk dat eerder dit jaar werd gepubliceerd.

Lees meer over de stikstofcrisis