Gemeenten zien kansen in woningdelen en splitsen, maar lopen vast op eigen regels

Nederland telt veel ruime woningen, terwijl het aantal kleine huishoudens toeneemt. Meer dan 60% van de woningen bestaat uit klassieke eengezinswoningen, terwijl inmiddels 40% van de huishoudens een eenpersoonshouden is. Hierdoor ontstaat ‘onderbewoning’: in veel huizen blijft waardevolle woonruimte onbenut. De voordelen van woningdelen en splitsen: het is goedkoper en sneller dan nieuwbouw, er is geen extra grond nodig, en het vergt veel minder bouwmateriaal, wat de CO2-uitstoot aanzienlijk verlaagt. Het levert daarnaast woningen op voor starters en jongeren, groepen die het nu moeilijk hebben op de woningmarkt. Toch daalt het aantal gesplitste woningen. Uit cijfers van het CBS blijkt dat er de afgelopen steeds minder woningen zijn gesplitst. Waar in 2021 nog 3.610 woningen werden gesplitst, waren dat er in 2024 maar 2.840.

De studie bestaat uit deskresearch naar alle Nederlandse gemeenten en kwalitatief onderzoek onder 150 gemeenten. Uit de resultaten blijkt: gemeenten zien woningdelen en woningsplitsen als een kans om ruimte beter te benutten en sneller woonruimte toe te voegen. Twee derde van de gemeenten heeft inmiddels beleid voor woningdelen en/of woningsplitsen, vooral in grotere gemeenten (G40 en G4). Gemeenten die woning delen of splitsen toestaan doen dit vaak op basis van een vergunning. Dit geeft enerzijds de mogelijkheid om het te faciliteren maar ook om ongewenste situaties tegen te gaan, zoals overlast. Eén op de tien de gemeenten verbiedt woningdelen of splitsen.

De parkeernorm blijkt voor veel gemeenten een struikelblok. In veel parkeerbeleidsregels staat dat er per woning een of meerdere parkeerplaatsen beschikbaar moeten zijn. In bestaande wijken is die ruimte vaak niet aanwezig, waardoor aanvragen voor het splitsen van woningen worden afgewezen. Acht op de tien gemeenten noemen de parkeernorm als belemmering; voor een derde van hen is het zelfs de meest zwaarwegende belemmering.

‘De parkeernorm is geen natuurwet’, stelt Van Tilburg. ‘Het is een beleidskeuze die gemeenten zelf kunnen aanpassen. Zeker in wijken met goed openbaar vervoer of waar veel mensen zonder auto wonen, denk aan studenten of ouderen, moet het anders kunnen. Durf een vaste norm los te laten, maar kijk naar de bereikbaarheid en behoeftes van de bewoners. Want vasthouden aan een vast aantal parkeerplaatsen betekent simpelweg minder woningen.’

Volgens Companen en Natuur & Milieu kunnen gemeenten met relatief eenvoudige aanpassingen al veel bereiken. Zo kunnen zij parkeernormen versoepelen, vooral in goed bereikbare wijken; maatwerk toepassen bij leefbaarheidstoetsen en vergunningprocedures eenvoudiger en goedkoper maken. Dat dit werkt, blijkt uit praktijkvoorbeelden. In Nijmegen worden dankzij soepel beleid en samenwerking met woningcorporatie Talis wekelijks woningen succesvol gesplitst. Gemeente Utrecht beoordeelt splitsingsverzoeken per geval en hanteert een ‘ja, mits’-aanpak. ‘Gemeenten en woningcorporaties kunnen elkaar hierbij helpen en inspireren’, aldus Van Tilburg.

Natuur & Milieu liet eerder onderzoek doen door het Economisch Instituut voor de Bouw naar wat het verbouwen van woningen kan opleveren. Zowel als het gaat om aantallen, als om de besparing van grondstoffen en uitstoot. Het ging daarbij zowel om het splitsen en transformeren van woningen als om het toevoegen van een extra woonlaag. Daaruit bleek dat er een enorme potentie is aan te splitsen woningen. Uit dit vervolg onderzoek blijkt nu dat gemeenten de kansen wel zien, maar het delen en splitsen toch vaak beperken vanwege bepaalde zorgen en strikte regels die zij hanteren.

Naar het onderzoek van Companen

Radar besteedt in de uitzending van 24 november aandacht aan dit onderzoek, om 20.25 uur op NPO2.