Hoe wordt het natuur- en klimaatbeleid van de nieuwe regering?
In november werd de verkiezingsuitslag bekend. De volgende stap? De formatie. En die is inmiddels in volle gang. Vier politieke partijen (VVD, NSC, BBB en PVV) gaan de komende weken onder leiding van informateur Plasterk met elkaar in gesprek. Ze zijn nog niet officieel een regering aan het vormen, maar ze noemen het een ‘informatieronde’. Het doel van deze informatieronde is om te kijken of deze vier partijen voldoende met elkaar overeenkomen om een stabiel kabinet te kunnen vormen. Voordat ze starten met echte inhoudelijke onderhandelingen, wordt er eerst gesproken over het waarborgen van de Grondwet en de democratische rechtsstaat. Daarna wordt er met deze partijen gesproken over een viertal onderwerpen, een van deze onderwerpen is ‘klimaat, stikstof, land- en tuinbouw en visserij’. Als partijen elkaar daar op hoofdlijnen op kunnen vinden, dan volgt in februari 2024 de officiële onderhandeling.
Wat te verwachten van een nieuw kabinet op klimaat- en natuurbeleid?
Veel beleid is vastgelegd in de wet- en regelgeving, zoals in de Klimaatwet en zijn er Europese richtlijnen, waaronder de Vogel- en Habitatrichtlijn. Hieraan moet Nederland voldoen. De formerende partijen ontkomen daar niet aan. Het is veelal nog gissen hoe het klimaat- en natuurbeleid eruit komen te zien. Stel dat de vier partijen die nu met elkaar overleggen, straks een kabinet vormen, dan zien we een aantal overlappende punten op klimaat- en natuurbeleid. Alle partijen willen meer hulp voor mensen met het isoleren van hun woning, vooral voor mensen die nu in een tochtig, vochtig huurhuis wonen. De verbetering van het openbaar vervoer wordt bij alle vier de partijen genoemd, zo ook de inzet op klimaatadaptatie, zoals meer groen in en om de stad.
Voor overige belangrijke klimaat- en natuurthema’s blijft het afwachten. Hieronder volgt een kort inkijkje in hoe de partijen verschillen in hun standpunten op belangrijke klimaat- en natuurthema’s en welke uitwerking dat kan hebben op het beleid. Hier staat nog niets over vast. Wij blijven de ontwikkelingen daarom actief volgen.
Luchtvaart
Waar de opening van Lelystad Airport twee jaar geleden nog een prominente plek kreeg in het coalitieakkoord, zijn NSC en BBB kritisch over de opening. BBB bouwt liever huizen op die plek. PVV schrijft er niks over en VVD wil het regionale vliegveld wel openen. De vanzelfsprekendheid dat Schiphol mag groeien, is er niet bij NSC en BBB vanwege geluidsoverlast voor omwonenden, de woonopgave en klimaatdoelen. Zo willen NSC en BBB het aantal vluchten van en naar Schiphol beperken en komt er wat die laatste partij betreft een extra vliegbelasting voor korte-afstandsvluchten. VVD en PVV staan hier juist lijnrecht tegenover. Voor de formatie kan dit thema dus leiden tot ingewikkelde compromissen.
Landbouw
Alle vier de partijen vinden het belangrijk om de boeren een goed toekomstperspectief en een eerlijke prijs te bieden. Hoe ze daartoe komen, is nog afwachten, want de meningen lopen daarover uiteen. Zowel PVV, als NSC is kritisch op intensieve veeteelt als het gaat om megastallen, zo wil NSC geen nieuwe vergunningen meer afgeven. En deze partijen stemden eerder voor een verbod op de verlenging van het landbouwgif glyfosaat. VVD en BBB staan daar anders in. Het wordt lastig voor de partijen om op deze thema’s overeenstemming te bereiken.
Een ander belangrijk landbouwthema is het stikstofbeleid. Onduidelijk is nog hoe de partijen nieuw beleid kunnen vormgeven. Eén ding is zeker: ze willen allemaal dat het beleid (grondig) verandert. De VVD wil ‘snel aan de slag met een houdbare en eerlijke stikstofaanpak’ en verdere polarisatie voorkomen. Net als NSC willen ze de stikstofemissies in 2035 flink hebben teruggedrongen. Deze twee partijen willen dat alle andere sectoren als industrie en verkeer een evenredige bijdrage leveren aan het verminderen van de uitstoot van stikstof. NSC pleit daarbij wel voor een ander aanpak. De PVV wil de stikstofregels volledig schrappen en BBB wil ‘doelmatige alternatieven voor de stikstofmaatregelen’. Maar de vraag is of die alternatieven tot echte stikstofreductie leiden. Dat is nog niet doorgerekend. Ook staat het transitiefonds ter discussie. Dit kan nadelig uitpakken voor de natuur, omdat een van de doelen van dit fonds is om natuurgebieden in stand te houden en de waterkwaliteit te verbeteren.
Industrie
De VVD ziet economische groei als voorwaarde om in een vrij en welvarend te kunnen leven en de partij ziet een belangrijke rol voor de industrie hierin. Maar dan wel een industrie die verduurzaamt. De VVD wil de maatwerkafspraken doorzetten van het vorige kabinet. Dit gaat om afspraken met de 20 grootste industriële uitstoters om hun CO2-uitstoot terug te dringen. NSC wil kiezen welke industrie cruciaal is voor Nederland en wil daar beleid op maken. BBB en PVV zijn hier niet zo uitgesproken over in hun verkiezingsprogramma. Mogelijk vinden partijen elkaar hier in. Al werkt de aanpak wat ons betreft vooral als er beleid komt gericht op ombouw van bestaande industrie, opbouw van nieuwe en afbouw van vervuilende activiteiten.
Welke klimaat- en natuurzaken lopen door tijdens de formatie?
Ondanks de formatie, zijn er ook nog politieke zaken rondom klimaat- en natuur die doorgaan. Zo werkt het ministerie van Economische Zaken en Klimaat aan het wetsvoorstel uit voor harde klimaatdoelen voor de luchtvaart, het zogeheten CO2-plafond. Dat werk loopt gewoon door. En afgelopen week keurde de Eerste Kamer het Klimaatfonds goed. Dit is een fonds van 34 miljard euro om investeringen in klimaatmaatregelen te financieren, zoals groene waterstof-projecten.