Oorzaken van watervervuiling

Een van de belangrijke watervervuilers uit de land- en tuinbouwsector is mest. Boeren gebruiken veel mest op hun akkers, een deel hiervan spoelt via de bodem het water in van de sloten, kanalen en plassen. Door bijvoorbeeld mestvrije zones langs de slootkanten in te richten of rekening te houden met regenval bij het uitrijden van mest kan dit probleem worden verminderd.

Waarom is te veel mest een bedreiging voor schoon water?
Door de voedingsstoffen die uit de mest worden gespoeld, wordt het fosfor- of stikstofgehalte in het water hoger. Met zoveel voedingsstoffen in het water kunnen kleine plantjes zoals kroos en algen een stuk sneller groeien. Het water lijkt door de vele groene plantjes misschien van goede kwaliteit, maar de soort overwoekert in veel gevallen de sloot. Er ontstaat dan bijvoorbeeld een dicht kroosdek of ‘algensoep’: een dikke laag die het wateroppervlak afdekt. Er komt in dat geval onvoldoende licht in het water, waardoor onderwaterplanten niet kunnen overleven. Die zijn juist heel belangrijk omdat ze zuurstof in het water brengen en een schuilplaats bieden voor kleine waterdieren en jonge vissen.

In de Nederlandse land- en tuinbouw wordt nog erg veel gebruikgemaakt van chemische bestrijdingsmiddelen. Deze middelen vervuilen ook ons water. Door de regen worden ze van de planten afgespoeld en komen ze terecht in sloten en uiteindelijk ook in de meren en vennen.

Waarom zijn bestrijdingsmiddelen een bedreiging voor schoon water?
Het is niet moeilijk voor te stellen dat chemische bestrijdingsmiddelen in ons water een negatief effect hebben op de planten en dieren die daar leven. Dat effect wordt groter naar mate er resten van veel verschillende bestrijdingsmiddelen samenkomen in het water. Watervlooien, insecten en waterplanten gaan hierdoor dood. Dit verstoort op zijn beurt weer de balans in het ecosysteem waardoor de biodiversiteit verslechtert. Via de bodem komen deze middelen ook terecht in ons grondwater. Waterzuiveringsbedrijven hebben steeds meer moeite om al die middelen uit ons drinkwater te zuiveren.

Valt er zoveel regen dat dit niet via het riool afgevoerd kan worden? Dan wordt het teveel aan rioolwater afgevoerd via een riooloverstort en geloosd in het oppervlaktewater, zoals grachten of sloten. Deze lozing zorgt ervoor dat er te veel voedingsstoffen en andere afvalstoffen uit het vieze rioolwater in het oppervlaktewater terechtkomen. Dit kunnen we voorkomen door onze steden en dorpen groener in te richten. Het regenwater hoeft dan niet allemaal door het riool te worden afgevoerd, maar kan dan op natuurlijke manier in de bodem zakken via grasvelden, bloemperken of straten. Ook helpt het als de regenpijpen van meer gebouwen losgekoppeld worden van het riool en regenwater daar wordt opgevangen in een regenton.

Waarom is riooloverstort een bedreiging voor schoon water?
Het zal je niet verbazen dat het lozen van vies rioolwater niet bijdraagt aan de waterkwaliteit. Fosfor en stikstof uit rioolwater zorgen net als fosfor en stikstof uit mest voor dezelfde problemen voor de kwaliteit van het water.

Medicijnresten vanuit huishoudens zorgen voor negentig procent van het medicijnafval in ons oppervlaktewater. Dit gebeurt vooral doordat ze via urine en ontlasting in het riool terechtkomen. Maar ook doordat medicijnen die niet meer in gebruik zijn via het toilet of een afvoerputje in een wasbak worden geloosd. Om deze vervuiling tegen te gaan kun je je oude medicijnen inleveren bij de apotheek of als klein chemisch afval bij de milieustraat in de gemeente brengen. Waterschappen en ziekenhuizen kunnen met andere technieken ook het rioolwater beter proberen te zuiveren.

Waarom zijn medicijnresten een bedreiging voor schoon water?
De werkzame stoffen in medicijnen hebben niet alleen invloed op ons lichaam, maar hebben soms ook invloed op waterdieren en planten. Zo blijkt dat pijnstillers het weefsel van vissen beschadigen en antipsychotica het gedrag van kleine waterkreeftjes en vissen kunnen veranderen.

Goede waterkwaliteit is belangrijk voor iedereen in Nederland. Je kunt slim stemmen tijdens de waterschaps- en Provinciale Statenverkiezingen op 15 maart, maar ook zelf iets doen, in je tuin, de keuken en tijdens het douchen. Ga zelf aan de slag!