Klimaatneutraal energiesysteem: meer inzet op flexibiliteit

Peter de Jong

7 juli 2023

Zonder klimaatneutraal flexibel vermogen kan het energiesysteem niet volledig verduurzamen. Nu al lopen we tegen de grenzen aan van wat er nog mogelijk is met meer wind- en zonne-energie op het bestaande net. Bij Natuur & Milieu jagen we aan dat er zo snel mogelijk werk gemaakt wordt van technieken voor klimaatneutraal flexibel vermogen.

Windmolens op een zonnige dag in Nederland

Opwek van meer duurzame elektriciteit is heel belangrijk om Nederland verder te verduurzamen. Wel ontstaan er problemen op het energienet als we meer en meer zonne- en windenergie opwekken. Is het aanbod van hernieuwbare stroom veel groter dan de vraag? Dan kan het elektriciteitsnet dit niet altijd aan. Afnemers van stroom kunnen dan geen gebruikmaken van de overschotten. Waait het juist niet zo hard of schijnt de zon amper? Dan blijven fossiele energiecentrales nodig om bij te springen en zo te voldoen aan onze vraag naar energie. Zonder aanvullend beleid blijven we zo afhankelijk van fossiele energie. Dat moet anders.

Om verder te verduurzamen en het energiesysteem betrouwbaar en robuust te houden, zijn klimaatneutrale technieken nodig waardoor we groene stroom optimaal kunnen benutten. Denk daarbij aan opslag van energie, en een flexibelere afname van stroom, aangepast aan het aanbod van hernieuwbare energie. In ons Flexmanifest doen we de daartoe de dringende oproep samen met acht andere ondertekenaars.

Hoe maken we ons energiesysteem toekomstbestendig?

Het is noodzakelijk dat klimaatneutraal flexibel vermogen op tijd van de grond komt. Dat kan met goed overheidsbeleid. In de Kamerbrief over de contouren van het Nationaal Plan Energiesysteem (NPE) staan al een aantal goede richtingen. Maar het ontbreekt nog aan het benodigde tempo en we zien ruimte voor aanvullingen.

Het komende jaar vinden er verschillende relevante debatten plaats over onder andere energienetten, het energiesysteem na 2030, en het NPE. Wij vragen daarom de vaste Kamercommissie op om de oproep uit ons Flexmanifest ten harte te nemen en ervoor te zorgen dat het toekomstige beleid in ieder geval ook aan de volgende vier punten voldoet:

Er komt een programmatische aanpak gericht op een klimaatneutrale energievoorziening, met concrete ambities en meetbare doelen die leiden tot een helder afbouwpad van fossiele emissies.
Er is focus op zowel korte-, als langetermijnflexibiliteit, inclusief seizoensopslag van energie.
De potentie van vraagsturing wordt volledig benut.
De nettariefstructuur wordt herzien zodat het tarief flexibele afname en duurzame opwek van elektriciteit niet in de weg zit, en juist de opslag bevordert die het systeem ondersteunt.

Hoe is het Flexmanifest tot stand gekomen?

Natuur & Milieu heeft het afgelopen jaar met marktpartijen, netbeheerders en andere experts workshops gehouden en gesprekken gevoerd. Dit bood ons de gelegenheid om vanuit verschillende perspectieven te inventariseren wat er nodig is om het Nederlandse elektriciteitssysteem op een betrouwbare en snelle manier volledige te verduurzamen met klimaatneutraal flexibel vermogen. De belangrijkste aanbevelingen die hieruit zijn voortgekomen, hebben wij verwerkt in een Flexmanifest. Dit bieden wij op 6 september 2022 aan bij de leden van de vaste Kamercommissie voor Economische Zaken en Klimaat. Het manifest hebben we opgesteld samen met Energie-Nederland, Greenchoice, Eneco, Engie, Vattenfall, Giga Storage, Essent en Gasunie. Download het Flexmanifest.