Goed nieuws: het stroomnet is vol?!

Het Nederlandse elektriciteitsnet is de afgelopen 150 jaar langzaam steeds verder gegroeid. Elektriciteit was nodig voor verlichting en later ook voor huishoudelijke apparaten, zoals een waterkoker of een wasmachine. Verwarmen en koken deden we met aardgas en autorijden met benzine of diesel. Het leek dus niet nodig om hele dikke kabels aan te leggen. In veel wijken in Nederland zijn de kabels net dik genoeg om allemaal gelijktijdig een waterkoker aan te zetten. Als daarnaast ook iedereen een tosti-ijzer aanzet raakt het stroomnet in de wijk al overbelast.

Nu de energietransitie steeds meer op gang komt, gaan we elektrisch verwarmen met een warmtepomp, elektrisch rijden en elektrisch koken. Heel goed voor het klimaat, maar lastig voor het stroomnet. Hetzelfde geldt ook voor het opwekken van stroom. Al meer dan een eeuw gebeurde dit vooral in grote centrales die meer of minder stroom konden opwekken wanneer daar behoefte aan was. Nu komt een alsmaar groter deel uit zon en wind. Deze bronnen zijn niet altijd op precies hetzelfde moment beschikbaar als wanneer er ook vraag is naar elektriciteit. Ook zijn zonnepanelen veel meer verspreid aanwezig in het elektriciteitsnet. Er liggen al op 2,6 miljoen daken zonnepanelen waardoor op een zonnige dag een groot deel van onze elektriciteit duurzaam wordt opgewekt. Nederland heeft echter nog meer duurzame elektriciteit nodig. En we zullen nog meer elektrisch gaan doen. Daarom is het belangrijk dat het stroomnet meegroeit en dat we slim met energie omgaan. Zodat we allemaal een comfortabel duurzaam leven kunnen leiden.

De afgelopen jaren vroegen wij aandacht voor slimme technieken om stroom op te wekken als de zon niet schijnt en de wind niet waait. Hiervoor hebben we gascentrales op waterstof nodig, en batterijopslag om bijvoorbeeld de zonnestroom van de dag te kunnen gebruiken in de avond. Daarnaast roepen we ook op om energie te gaan besparen. Alle energie die we niet verspillen, bijvoorbeeld door betere isolatie, hoeven we ook niet op te wekken. En hoeven we dus ook niet door het volle stroomnet te transporteren. Tot slot is het ook van belang dat we meer energie gaan verbruiken wanneer het ook beschikbaar is. Slimme apparaten maken het mogelijk om de elektrische auto te laden wanneer het zonnig is of wanneer er ruimte is op het elektriciteitsnet. Voor deze en andere oplossingen vroegen we samen met andere partijen aandacht bij politici en ambtenaren.

Ondertussen zijn de mouwen in Nederland opgestroopt en zijn er allerlei stappen gezet. Netbeheerders, de partijen die het stroomnet en het gasnet beheren, hebben geld gekregen van de overheid om snel de stroomnetten te versterken. Het plan is dat we zo snel mogelijk elke maand een afstand van Groningen naar Maastricht aan nieuwe kabels gaan leggen. Ook komen ertussen nu en 2040 50.000 nieuwe transformatorhuisjes bij om de elektriciteit in de huizen te krijgen. Om het elektriciteitsnet beter te benutten zijn er ook plannen gemaakt. Nu wordt namelijk het grootste deel van de tijd het elektriciteitsnet nauwelijks benut, maar in de ochtend en in de avond wanneer iedereen thuiskomt ontstaat er een flinke piek. Door die piek beter te verspreiden neemt de file op het stroomnet af. In de plannen die zijn gemaakt wordt naar heel veel verschillende dingen gekeken. Bijvoorbeeld wanneer het erg druk is op het stroomnet elektrische auto’s wat minder snel op te laden en warmtepompen wat minder hard te laten draaien. In Duitsland is men hier al mee bezig. Wanneer dit gebeurt krijgen inwoners hier geld voor. Op een vergelijkbare manier kan ook de piek van het terugleveren van zonnepanelen beperkt worden. Als we allemaal op deze manier een beetje inschikken kunnen er nog heel veel zonnepanelen, warmtepompen en elektrische auto’s bij op het stroomnet.

Deze plannen zijn goed, maar deze mooie woorden moeten nu ook worden omgezet in daden. Het tempo waarin elektriciteitsnetten worden aangelegd is nu nog niet op het niveau dat we nodig hebben. Om dit te bereiken zijn er meer mensen in de energiesector nodig. Dit is niet nieuw. Voor de aanleg van ons gasnet in de jaren 60 zijn ook op grote schaal lassers aangetrokken uit de Verenigde Staten en andere landen. De transitie die we nu doormaken heeft minimaal eenzelfde grote inspanning nodig.

Ook jij kan helpen om deze inspanning te leveren. Daarvoor hoef je niet gelijk kabels te gaan trekken. Wat heel erg helpt is als iedereen bewuster omgaat met energie. Energie is een weersafhankelijk seizoensproduct en dus niet altijd overvloedig beschikbaar. Hier slim mee omgaan betekent bijvoorbeeld dat je grote energieverbruikers zoals een wasmachine of een lader van een elektrische auto aan zet wanneer het zonnig is of wanneer er niet zoveel vraag is. Dit kun je handmatig doen, maar er zijn steeds meer slimme apparaten die je kunt instellen om op een later moment aan te gaan. Als je een dynamisch energiecontract hebt zie je van uur tot uur hoe duur de stroom is. Dit geeft meestal ook een goed beeld van hoe druk het is op het net. Als je op basis hiervan je verbruik aanpast, help je om het stroomnet te ontlasten. En bespaar je ook nog eens flink op je energierekening. De volgende stap is om een thuisbatterij te nemen en hiermee zoveel mogelijk van je zelf opgewekte zonnestroom zelf te gebruiken. Zo kunnen we allemaal wat doen om de energietransitie mogelijk te maken, en om de drukte op het volle stroomnet te verminderen.