Biobased en circulair bouwen biedt oplossingen voor woningmarkt

Rik van der Ploeg

31 juli 2024

Een goed dak boven je hoofd is een van de belangrijkste behoeften van ieder mens. Niet voor niets is het opgenomen in de grondwet als basisbehoefte. Het woningtekort staat bovenaan de lijst van onderwerpen waar Nederlanders zich zorgen over maken. Waar de bouwsector met traditionele nieuwbouw tegen grenzen aanloopt, biedt duurzaam bouwen met biobased materialen en circulaire principes juist heel veel mogelijkheden. Natuur & Milieu beantwoordt de belangrijkste vragen.

Wat is biobased bouwen?

Het belangrijkste doel van biobased en circulair bouwen is het verminderen van de ecologische voetafdruk van de bouwsector en dus bij te dragen aan duurzame bouw. Milieubelastende materialen zoals staal en beton worden dan vervangen door biologische materialen zoals hout, bamboe, hennep en stro. Praktische voorbeelden zijn olifantengras als isolatiemateriaal of hout en bamboe in plaats van staal voor de skeletconstructie van een huis. Hennep kan gemengd worden met kalk tot een isolerend bouwblok (hennepbeton). Deze materialen worden zo circulair mogelijk ingezet.

Het gebruik van biologische materialen heeft grote voordelen:

Biobased materialen kunnen op een duurzame manier worden geproduceerd en geoogst en hun productie vraagt veel minder energie.
Ze hebben tijdens hun productieproces vaak een lagere CO2-uitstoot en nemen van nature zelf ook weer CO2 op. Ze dragen dus bij aan het tegengaan van de opwarming van de aarde.
Ze hebben hele goede isolerende eigenschappen.
De materialen kunnen na hun gebruikersperiode goed worden hergebruikt of gerecycled.
Ze bevatten vaak minder schadelijke chemicaliën in vergelijking met traditionele bouwmaterialen en dragen daarmee bij aan een gezonde luchtkwaliteit in je huis.

Zijn biobased materialen duurzamer?

Het is niet zo dat alle biobased materialen per definitie ook altijd 100% duurzaam zijn. Bij Natuur & Milieu bekijken we milieu-impact van de hele levenscyclus. Dit gaat bijvoorbeeld over het gebruik van landbouwgrond voor deze materialen, de concurrentie met voedselproductie en de inzet van kunstmest en bestrijdingsmiddelen om de materialen te kweken. Ook kijken we hoe de materialen opnieuw worden ingezet aan het eind van hun levenscyclus. Worden ze verbrand of opnieuw gebruikt om er nieuwe producten mee te maken? Dit soort overwegingen nemen we altijd mee, maar over het algemeen kun je zeggen dat biobased materialen inderdaad de juiste keuze zijn.

Is biobased bouwen duurder?

Biobased materialen zijn nog niet breed verkrijgbaar en zijn daarom in aanschaf soms wat duurder dan de traditionele materialen. Dit zal veranderen met de groei in vraag en aanbod. Het is belangrijk om de lagere energiekosten die deze materialen opleveren mee te nemen, evenals de gezondheidsvoordelen die op landelijk niveau kostenbesparingen kunnen opleveren. Overweeg je biobased, dan zijn er verschillende overheidsregelingen en subsidies beschikbaar die duurzame bouwprojecten ondersteunen.

Wat is er nog meer mogelijk?

Naast een nieuwe kijk op de materialen die we gebruiken, stimuleren we binnen de bouwsector ook een nieuwe kijk op de gebouwen zelf. Veel woningen zijn namelijk al gebouwd en om de woningnood te verlichten is nieuwbouw niet altijd de oplossing. Er zijn verschillende manieren op woningen te creëren uit al bestaande bouw. Dit kan door het vanuit de overheid gemakkelijker te maken om woningen te splitsen in nieuwe zelfstandige woningen. Door het mogelijk te maken om nieuwe woonlagen op bestaande woongebouwen te plaatsen en door de gebruiksfunctie van leegstaande gebouwen te veranderen. Bijvoorbeeld van kantoor naar woningen.