Welke rol speelt circulariteit in een duurzame industrie?

Olieraffinaderijen, staal- en kunstmestfabrieken veroorzaken samen meer dan 20 procent van de totale uitstoot van ons land. Een groot deel van de CO2 die de industrie uitstoot, komt vrij wanneer de bedrijven grondstoffen winnen en verwerken. Soms is die uitstoot zelfs groter dan bij het maken van het eindproduct in de fabriek. Naast CO2-uitstoot is de groeiende vraag naar grondstoffen een probleem. De industrie verwerkt nieuwgewonnen materialen om producten te maken, en dat zorgt voor uitputting van grondstoffen, schadelijk afval en wereldwijde natuur- en milieuproblemen. Vanwege haar grote impact op het klimaat, de natuur en het milieu, moet de industrie flink aan de slag. Circulariteit kan de industrie helpen om duurzamer te worden.

Circulariteit heeft als uitgangspunt dat afval niet meer bestaat. Afval wordt namelijk een grondstof. In een circulaire economie denken we kritisch na over welke producten we echt nodig hebben en hergebruiken we producten en grondstoffen zoveel mogelijk. Hoogwaardige recycling speelt ook een belangrijke rol: de producten van vandaag zijn de grondstoffen van morgen. We stoppen met het winnen en verwerken van schaarse grondstoffen en zetten waar mogelijk hernieuwbare grondstoffen in. Circulariteit heeft drie belangrijke voordelen: minder afval, minder CO2-uitstoot en minder gebruik van schaarse grondstoffen.

Een circulaire economie heeft ook gevolgen voor de industrie. In een circulaire economie is minder vraag naar nieuwe producten, en daarmee ook minder vraag naar grondstoffen. Dit leidt tot minder CO2-uitstoot in de gehele productieketen van de industrie. Maar om werkelijk circulair te worden, moet de industrie zelf ook actie ondernemen. De industrie kan bijvoorbeeld:

1. Producten zo ontwerpen dat ze langer meegaan. Dat kan door betere repareerbaarheid, steviger ontwerp en herbruikbaarheid van losse onderdelen.
2. Grondstoffen uit afgedankte producten hoogwaardig recyclen. Bij hoogwaardige recycling hebben de grondstoffen na recycling dezelfde of zelfs een betere kwaliteit.
3. Inzetten op hernieuwbare grondstoffen. Dit zijn grondstoffen waarvan de voorraad op korte periode kan worden hersteld. Zo kunnen we reststromen uit de landbouw bijvoorbeeld inzetten als grondstof in de chemische industrie, in plaats van aardolie.

Ook de overheid speelt een belangrijke rol, want zij kan met gericht beleid werken aan een circulaire industrie. Die industrie kan bijvoorbeeld:

1. Inzichtelijk maken hoe groot de klimaatwinst van circulariteit is
   Als we aan circulariteit denken, denken we vooral aan grondstoffen, en niet zozeer aan CO2-reductie. Deze gedachte is misleidend. Juist door circulair te werken en zuinig om te gaan met grondstoffen, kan de industrie grote hoeveelheden CO2-uitstoot voorkomen. Het moet inzichtelijk worden hoeveel klimaatwinst circulariteit oplevert.
2. De klimaatopgave meer verbinden aan circulariteit
   De overheid heeft als doel gesteld om in 2050 volledig circulair en klimaatneutraal te zijn. Toch worden deze twee doelen nog niet voldoende aan elkaar verbonden. Het klimaatbeleid van de overheid richt zich vooral nog op de duurzaamheid van de fabriek en de CO2-uitstoot uit de schoorsteen. Dat terwijl de industrie juist veel klimaatwinst kan boeken met circulariteit. De overheid moet circulariteit meer verbinden met de klimaatopgave van de industrie door zowel klimaatdoelen als circulaire doelen te stellen voor het gehele productieproces.
3. Hergebruik en hoogwaardige recycling van grondstoffen goedkoper maken dan eenmalig gebruik
   De overheid heeft nog maar weinig beleid en financiële prikkels voor de industrie ingevoerd om de omslag naar circulariteit te maken. Het winnen en verwerken van nieuwe grondstoffen is daardoor nog altijd goedkoper dan hergebruik en hoogwaardige recycling. De overheid moet hergebruik en hoogwaardige recycling van grondstoffen goedkoper maken dan eenmalig gebruik. Dit kan door de klimaatimpact van het materiaal of het productieproces door te rekenen in de prijs.
4. Producenten verantwoordelijk houden voor de levensduur van hun producten
   Voor een werkelijk circulaire economie moet de overheid producenten verantwoordelijk maken voor het afvalbeheer en verantwoorde verwerking van producten die zij op de markt brengen.

Om de industrie te verduurzamen moet zowel onze manier van produceren als de manier van consumeren veranderen. Bij het tweede punt speelt consumentengedrag een belangrijke rol. Onze vraag naar producten heeft invloed op het aanbod en de productie van spullen. Wanneer consumenten kritischer nadenken over welke producten echt nodig zijn en zoveel mogelijk hergebruiken, delen en repareren, heeft dat gevolgen voor de industrie. Minder vraag naar nieuwe producten betekent dat de industrie minder grondstoffen nodig heeft. Denk bijvoorbeeld aan autodelen of het delen van elektrische apparaten. Je hoeft niet alle spullen in eigen bezit te hebben om ze te kunnen gebruiken.