Koolstofmaatregelen: hoe scheiden we het kaf van het koren?
Maatregelen voor het opslaan, hergebruiken of verwijderen van CO2 spelen een belangrijke rol in het voorstel dat de Europese Commissie afgelopen februari publiceerde. Rond deze maatregelen worden er veel en soms verwarrende termen gebruikt. Daarnaast klinken veel termen duurzaam, terwijl de daadwerkelijke klimaatimpact niet altijd duidelijk is. We zetten de verschillende maatregelen op een rij en hebben die van definities voorzien. Ook stelden we randvoorwaarden op waaraan maatregelen moeten voldoen om daadwerkelijk tot genoeg CO2-reductie te leiden, in lijn met het doel om in 2040 90 procent minder uit te stoten.
Welke maatregelen zijn er om CO2 op te slaan, her te gebruiken of te verwijderen?
Er zijn verschillende maatregelen mogelijk. Om die van elkaar te onderscheiden kijken we naar waar de CO2 vandaan komt en of de CO2 permanent wordt opgeslagen. We kunnen deze koolstofmaatregelen verdelen in drie hoofdcategorieën:
- CO2-afvang en opslag (Carbon Capture and Storage, oftewel CCS)
Hierbij wordt CO2 die vrijkomt bij de verbranding van fossiele brandstoffen afgevangen en permanent opgeslagen diep in de grond. Het is belangrijk dat CCS enkel wordt toegepast waar nu nog geen structurele verduurzamingsmaatregelen voorhanden zijn. Het is geen definitieve oplossing voor het klimaatprobleem: het verbranden van fossiele brandstoffen gaat door. We moeten uiteindelijk van fossiele brandstoffen af. - CO2-afvang en hergebruik (Carbon Capture and Utilization, oftewel CCU)
Hierbij wordt CO2 afgevangen en, zoals de naam aangeeft, opnieuw gebruikt in een product. Het is belangrijk dat de CO2 die gebruikt wordt zo lang mogelijk blijft opgeslagen in het product. Bijvoorbeeld in bouwmaterialen. - CO2-verwijdering (Carbon Dioxide Removal, oftewel CDR)
In dit geval wordt actief CO2 uit de atmosfeer gehaald en opgeslagen met als doel de concentratie broeikasgassen in de atmosfeer te verlagen. Dit kan op verschillende manieren. Denk bijvoorbeeld aan het groeien van bossen, bouwen met hout of het direct verwijderen van CO2 uit de lucht. Ook bij deze maatregelen is het van belang dat de CO2 permanent wordt opgeslagen. Onder de zee of in producten.
Hoe kunnen we deze maatregelen inzetten om klimaatverandering tegen te gaan?
Omdat er zo veel technologieën en maatregelen bestaan rondom koolstofafvang, -opslag, -hergebruik en -verwijdering is het moeilijk om de klimaatimpact van maatregelen goed te beoordelen. Om te zorgen dat ze daadwerkelijk bijdragen aan emissiereductie en passen in de transitie naar een samenleving zonder fossiele brandstoffen, stellen we twee randvoorwaarden:
- Maatregelen om CO2 op te slaan, te verwerken of te verwijderen uit de atmosfeer mogen nooit ten koste gaan van emissiereductie en het voorkomen van uitstoot. Om klimaatverandering te voorkomen en de Parijsdoelstellingen te halen, moeten we van fossiele brandstoffen af. Koolstofmaatregelen zoals CCS en CCU zijn tijdelijk en dienen enkel te worden toegepast waar geen alternatief is.
- Het is essentieel om de verschillende maatregelen om CO2 op te slaan, te verwerken of te verwijderen uit de atmosfeer gescheiden te houden en er apart beleid voor te voeren, omdat de toepassing en klimaatimpact kan verschillen. Wij pleiten voor heldere definities en aparte doelstellingen voor elke koolstofmaatregel zodat CO2-verwijdering nooit ten koste gaat van CO2-reductie. Voorkomen is immers beter dan genezen.
De belangrijkste definities, plus criteria om in lijn te zijn met het klimaatakkoord van Parijs, zijn in de afbeelding hieronder weergegeven.
Persvoorlichters
Voor persgerelateerde vragen kun je terecht bij een van onze persvoorlichters.
