Als we luchtvaartmaatschappijen mogen geloven kunnen we binnen de kortste keren elektrisch van Amsterdam naar New York vliegen. De CO2-uitstoot en de explosieve groei van de luchtvaart zouden daarmee in één klap een non-issue worden. Goed nieuws, zou je zeggen. Komt elektrisch vliegen er echt aan of zijn deze voorspellingen te mooi om waar te zijn?
Als we in 2030 volledig elektrisch vliegen, dan heeft dat natuurlijk een buitengewone positieve impact op de wereldwijde vermindering van CO2-uitstoot. Budget luchtvaartmaatschappij easyJet werkt samen met de Amerikaanse start-up Wright Electric en wil in de toekomst vliegen op een batterij mogelijk te maken. “Met het tweezittertoestel dat nu al vliegt tot de negenzitter die vanaf volgend jaar de lucht in gaat, wordt elektrisch vliegen een realiteit. Een toekomst die niet uitsluitend rust op fossiele brandstof begint in zicht te komen.” Deze woorden van easyJet topman Johan Lundgren klinken alsof de vlucht naar elektrische luchtvaart al begonnen is. Zijn we inderdaad ‘ready for take-off’? Tijd voor een factcheck.
Het blijkt allemaal toch wat genuanceerder te liggen. Wright Electric wil in 2023 een testvlucht met een elektrische motor maken en in 2030 zou er volgens hen een elektrisch toestel op de markt komen. Kees Wijnberg van het Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum geeft aan dat het waarschijnlijk niet om een volledig elektrische vlucht gaat, maar om een vliegtuig met ingebouwde elektrische motor, ook wel hybride genoemd. Bij een hybride motor wordt zowel elektriciteit als verbrandingsenergie gebruikt. De kans dat dit toestel al in 2030 op de markt komt is volgens Kees Wijnberg klein en het is onwaarschijnlijk dat er passagiers aan boord zouden zitten.
Technische innovaties kunnen een aanjager zijn als het gaat om veranderingen op gang brengen en het verkleinen van de carbon print van een industrie. Natuur & Milieu heeft laten onderzoeken hoe de CO2-uitstoot van de luchtvaartsector zoveel mogelijk kan worden beperkt en daaruit bleek dat volledig elektrisch vliegen nog zeker 20 jaar van ons af staat. Het blijkt onmogelijk om al in 2030 CO2 te verminderen met elektrisch vliegen en dan moet er ook nog rekening worden gehouden met de huidige vliegtuigvloot van maatschappijen. Doordat het ontwikkelen van een vliegtuig tussen de 20 en 30 miljard kost, duurt het ongeveer 25 jaar voordat de gehele vloot van een luchtvaartmaatschappij vervangen is. Je kunt je voorstellen dat er vanwege dat prijskaartje zo lang mogelijk aan bestaande vliegtuigen wordt vastgehouden. Deze factoren vertragen de opkomst van volledig elektrisch vliegen en daardoor is de CO2-besparing in 2050 slechts 3%. Het eerder genoemde hybride vliegen is waarschijnlijk dichterbij, maar heeft als nadeel dat de vermindering van uitstoot beperkt is, 2% voor 2030 en 8% voor 2050.
Vanuit Scandinavië zijn er momenteel plannen om voor korte elektrische vluchten stappen te maken, maar het gaat daarbij nog niet om commerciële vluchten op grote schaal. Het Noorse Avinor wil vanaf 2040 alle vluchten van anderhalf uur volledig elektrisch maken en het Zweedse Swedavia deelt deze ambitie. De eerste tests hiervoor starten in 2025 met ongeveer 19 zitplaatsen. Daarnaast mikken fabrikanten Rolls Roys en Airbus op (gedeeltelijk) elektrische vluchten in de komende jaren.
Maar dat zijn korte vluchten, hoe zit het dan met commerciële langeafstandsvluchten? “Kansloos”, zeggen professor Leo Veldhuis en onderzoeker Joris Melkert van de TU Delft. Dat komt doordat batterijen die een grote hoeveelheid energie kunnen opslaan ontzettend zwaar zijn. Het duurt jaren voordat er batterijen zijn ontwikkeld die licht en krachtig genoeg zijn om deze vluchten mogelijk te maken, als het ooit al lukt. In 2030 op grote schaal elektrisch vliegen is daardoor onhaalbaar. Ook de te langzame ontwikkeling van batterijen werkt vertragend en al met al zorgen de toepassingen van elektrische energie in de luchtvaart maar voor een beperkte vermindering van CO2-uitstoot in 2050.
Je voelde waarschijnlijk al aankomen dat op grote schaal elektrisch vliegen met passagiers aan boord in 2030 onwaarschijnlijk is. De innovaties gaan te langzaam en het duurt te lang voordat nieuwe vliegtuigen in gebruik zijn genomen, laat staan voordat de gehele vloot van alle maatschappijen is vernieuwd. Het lijkt erop dat het nog twintig tot dertig jaar duurt voordat elektrisch vliegen enige impact gaat hebben op het terugdringen van de CO2-uitstoot. De uitspraak van easyJet dat ‘elektrisch vliegen een realiteit wordt’ is momenteel helaas nog ver weg. Natuur & Milieu vindt technische vooruitgang belangrijk, maar de luchtvaartsector heeft nog te weinig geïnvesteerd in technische oplossingen om een verandering teweeg te brengen. Het is op korte termijn niet mogelijk om CO2-uitstoot te beperken als het vliegvolume blijft doorgroeien.
De technische innovaties in de luchtvaart klinken interessant, maar zijn voorlopig nog onbeschikbaar of leveren te weinig op. Ondertussen groeit de luchtvaartsector jaarlijks met 5% en stijgt daarmee de CO2-uitstoot ook ieder jaar. De compensatie daarvan via technische maatregelen en efficiëntieverbeteringen bedraagt slechts 0,7% per jaar. Die groei van de CO2-uitstoot van de luchtvaartsector is bovendien niet iets van de laatste jaren: tussen 1990 en 2016 is deze met bijna 150% toegenomen. Zonder grote veranderingen in techniek of efficiëntie groeit de uitstoot tot 180% in 2030 en zelfs 330% in 2050.
Er blijft uiteindelijk maar één serieuze optie over om de klimaatimpact van vliegen terug te dringen en dat is simpelweg minder vliegen. Alleen door minder te vliegen en anders te reizen kan de CO2-uitstoot van reizen beperkt worden.
