Wet collectieve warmte aangenomen: belangrijke stap naar duurzame en eerlijke warmtevoorziening

De wet introduceert een CO2-norm voor warmte, iets waar Natuur & Milieu zich jarenlang hard voor maakte. Deze norm schrijft voor dat de CO2-uitstoot van warmtenetten de komende decennia fors moet dalen. Voor verschillende jaren gaan tussendoelen gelden, met als eindpunt volledig CO2-vrije warmte in 2050. Zo wordt geborgd dat warmtenetten daadwerkelijk bijdragen aan het behalen van de klimaatdoelen.

We zijn ook positief over het feit dat het gebruik van biomassa voor warmte fors wordt beperkt, door het alleen in specifieke situaties te mogen verbruiken. Dat sluit aan bij ons pleidooi om zeer terughoudend om te gaan met schaarse biogrondstoffen. Overmatig gebruik leidt namelijk tot ongewenste effecten, zoals minder CO2-opname door bossen en minder biodiversiteit.

Een belangrijke verbetering in de wet is dat warmteverlies in warmtenetten zoveel mogelijk moet worden beperkt. Dat is mede dankzij de inzet van Natuur & Milieu. Warmtebedrijven worden daartoe gestimuleerd via de bepaling van hun tarieven door de Autoriteit Consument & Markt (ACM). Dit is cruciaal, omdat toekomstige warmtenetten gevoed worden met duurzame bronnen zoals geothermie, aquathermie en restwarmte. Die zijn schaars. Door verspilling tegen te gaan, kunnen meer huishoudens gebruikmaken van deze schone en relatief goedkope vorm van verwarming, en zijn duurdere of vervuilende alternatieven minder nodig.

Warmtetarieven worden in de nieuwe wet losgekoppeld van de gasprijs. Dat is een belangrijke verbetering, want door de gascrisis zorgde die koppeling ervoor dat huishoudens op een warmtenet onverwacht hoge rekeningen kregen. In plaats daarvan worden maximumtarieven voortaan bepaald op basis van de werkelijke kosten van onderdelen van het warmtenet. De ACM ziet toe op een eerlijke tariefstelling. Daarmee wordt het tariefsysteem transparanter en beter uitlegbaar aan gebruikers.

De wet maakt het mogelijk dat warmtenetten (gedeeltelijk) in publieke handen komen, net als bij gas- en elektriciteitsnetten. Dat is belangrijk, omdat warmtenetten per definitie een monopolie zijn: bewoners kunnen meestal niet overstappen naar een andere leverancier. Door het eigenaarschap van warmtenetten te leggen bij publieke partijen, zoals gemeenten, wordt meer zeggenschap aan de directe omgeving gegeven. Daardoor ontstaat er naar verwachting meer draagvlak. Het publieke grootaandeelhouderschap dat nu wettelijk mogelijk is gemaakt, sluit goed aan bij de regierol die gemeenten al hebben in de uitvoering van gemeentelijke warmteprogramma’s.

Natuur & Milieu ziet het aannemen van deze wet door de Tweede Kamer als een belangrijke stap op weg naar een duurzame, eerlijke en toekomstbestendige warmtevoorziening. De wet maakt de warmtevoorziening:

• duurzamer, via de CO2-norm en beperking van biomassa;
• betaalbaarder en efficiënter, door het beperken van warmteverlies;
• eerlijker en transparanter, door het nieuwe tariefstelsel;
• meer in publieke handen, voor meer draagvlak en gemeentelijke regie.

Voor een succesvolle warmtetransitie is degelijke wetgeving essentieel. De wet collectieve warmte vormt dan ook een belangrijk puzzelstuk in de aanpak naar een betaalbare en schone warmtevoorziening voor alle Nederlanders. De wet gaat dit jaar nog langs de Eerste Kamer. Wij hopen op het spoedig aannemen van de wet, zodat deze in 2026 kan ingaan.