Uit de stikstofcrisis met een nieuw verdienmodel voor boeren

Toch is het de samenleving die deze landbouw ‘besteld’ heeft. Ontoereikend politiek beleid, een voortdurende prijsdruk op landbouwproducten, landbouwsubsidies en leningen eenzijdig gericht op maximalisatie hebben hiervoor gezorgd. Voor veel boeren was er geen andere optie dan schaalvergroting en intensivering. Met als gevolg minimale marges en uiteindelijk een race to the bottom. En die bodem is nu pijnlijk in zicht. Maar wanneer we met elkaar een sector decennialang de verkeerde kant opsturen, is het ook onze gezamenlijke plicht de richting te keren. Dit kunnen we doen door omstandigheden te creëren die de omslag naar kringlooplandbouw mogelijk maken. Dat is de weg vooruit, daar zou de toekomstgerichte boer de barricade voor op moeten. Maar hoe creëren we die omslag?

Allereerst moet er een prijskaartje komen te hangen aan milieuschade. Wanneer een ondernemer geen financiële prikkels heeft om duurzamer te produceren, dan ontbreekt een economisch motief om de bedrijfsvoering aan te passen. Zo moet aan stikstofuitstoot een prijskaartje hangen, aan het gebruik van toxische bestrijdingsmiddelen eveneens. De boer die kosten maakt om minder bestrijdingsmiddelen op zijn akker te gebruiken of preciezer te bemesten, snijdt anders in zijn eigen vlees. De opbrengst van zo’n milieuheffing moet ten goede komen aan boeren die de overstap maken naar een duurzaam, natuurvriendelijk kringloopboerenbedrijf.

Een financiële beloning voor de boer die de overstap maakt naar kringlooplandbouw, dat is de tweede belangrijke stap. Nu is er de absurde situatie dat een product dat beter is voor het milieu, mens en dier, voor een hogere prijs in het schap ligt. Milieuvriendelijke boeren moeten noodgedwongen genoegen nemen met lagere marges. Ze maken extra kosten, maar kunnen daar op de markt geen hogere prijs voor vragen. Voedingsmiddelenbedrijven moeten hogere prijzen bieden voor de producten van duurzame boeren, dan voor boeren die niets meer doen dan wettelijk is bepaald. En al helemaal geen zaken doen met notoire wetsovertreders.

De Nederlandse boer die de omslag maakt naar kringlooplandbouw verdient bescherming tegen import van milieubelastende buitenlandse producten. Verschuiving van productie naar landen waar onder nog slechtere natuur-, milieu- en dierenwelzijnsomstandigheden wordt geproduceerd, verplaatst namelijk het probleem. En dat plaatst onze eigen boeren op achterstand. Het recente rapport van de Taskforce Verdienvermogen kringlooplandbouw geeft voor zo’n bescherming duidelijke handvatten.

Tot slot moeten ook banken en consumenten hun verantwoordelijkheid nemen. Banken, bied de boer die kiest voor een gezond bedrijf en voor de toekomst van ons land, een lagere rente dan zijn collega die dat niet doet. En maak jullie duurzaamheidsambities zo waar.  En wat kun je als consument doen? Een systeem veranderen kost tijd. Gelukkig kun je als consument en betrokken burger meer doen dan afwachten tot deze crisis is beslecht. Voor het schap kunnen wij onze betrokkenheid tonen bij de milieubewuste boer. Door te kiezen voor producten voorzien van een duurzaamheidskeurmerk, door vaker te kiezen voor vegetarische opties en producten met minder milieubelasting. Zo belonen we de doortastende boer in spannende tijden. Voeg ook de daad bij het woord in jouw winkelmand!