Schaarste dwingt overheid tot keuzes: tijd voor een nieuwe economische koers

Steeds meer sectoren hebben hinder van schaarste. Zo wachten ruim 20.000 bedrijven op een aansluiting op het overbelaste elektriciteitsnet. De uitstoot van CO2, stikstof en andere schadelijke stoffen is al lange tijd hoger dan wat natuur en samenleving kunnen verdragen. De gevolgen zijn zichtbaar en bekend: het overschot aan stikstof leidt tot natuurverlies en dreigt de bouw van 460.000 woningen stil te leggen. Deze druk neemt allen maar toe. Vooral sectoren met een hoge vraag naar grondstoffen en ruimte én een hoge uitstoot, zoals de zware industrie en landbouw, komen daardoor steeds verder in het nauw.

Uit dit onderzoek blijkt dat sectoren sterk verschillen in hoe efficiënt ze omgaan met schaarse middelen zoals energie, ruimte en milieu. Waar sommige sectoren veel economische waarde creëren terwijl ze het milieu en de ruimte weinig belasten, veroorzaken andere juist aanzienlijke milieuschade tegen een beperkte economische opbrengst.

• Veruit het meeste geld in Nederland wordt verdiend in de dienstensector: 75 procent van het BBP. De industrie komt op 12 procent en de landbouw en visserij gezamenlijk op nog geen 2 procent.
• Sectoren als de basismetaalindustrie en de raffinage gebruiken tot 180 keer meer energie per verdiende euro dan de meest efficiënte sectoren.
• De technische maakindustrie levert 45 keer meer economische waarde op per hoeveelheid energie dan de chemische industrie.
• De landbouw stoot 314 keer meer broeikasgas uit per verdiende euro dan de zakelijke dienstverlening.
• De landbouw, visserij en bosbouw stoten bijna 500 keer meer stikstof uit per verdiende euro dan de technische maakindustrie.

Opmerkelijk: overheidssteun is vaak gericht op vervuilende sectoren. Denk aan verlaagde energieprijzen voor grootverbruikers en subsidie voor CO2-opslag. Sommige energie-intensieve bedrijven betalen nauwelijks energiebelasting, terwijl het mkb veel hogere belastingen betaalt. Kansrijke sectoren krijgen hierdoor weinig ruimte om te groeien.

Het onderzoek wordt vandaag overhandigd aan het ministerie van Klimaat en Groene Groei en het ministerie van Economische Zaken. Juist nu, in de demissionaire periode, kan het voorbereidende werk starten. Samen met Triodos Bank, MVO Nederland, Advocates for the Future en ruim 20 economen roepen we de overheid op om een toekomstgerichte visie op de economie te formuleren. Stop met het kunstmatig overeind houden van vervuilende sectoren die de samenleving veel geld kosten, en investeer in schonere en kansrijke sectoren.

Naar het onderzoek van CE Delft. 
Gezamenlijke oproep Natuur & Milieu, economen, MVO Nederland, Triodos Bank en Advocates for the Future.