Prinsjesdag: te weinig ambitie voor stikstof en klimaat

De regering presenteerde plannen om de stikstofcrisis aan te pakken. Demissionair minister Wiersma trekt hiervoor 2,6 miljard euro uit. Dat klinkt als een groot bedrag, maar het is fors minder dan voorheen. Het vorige kabinet maakte nog 25 miljard euro vrij voor natuurherstel en een toekomstbestendige landbouw. Dat fonds is nu vrijwel verdwenen. Onbegrijpelijk, vinden wij. Het stikstofprobleem is urgenter dan ooit, maar politiek Den Haag komt niet met concrete oplossingen. Daar zijn we allemaal de dupe van.

Natuur & Milieu werkt al jaren aan natuurherstel en minder stikstofuitstoot. In 2021 presenteerden we samen met boeren, bouwers en ondernemers het plan Duurzaam Evenwicht, dat grotendeels werd overgenomen door het vorige kabinet. De huidige regering stopte dit beleid en schafte het bijbehorende fonds af, waardoor de stikstofaanpak vastliep. Samen met VNO-NCW, Bouwend Nederland en Natuurmonumenten dienden we een nieuw plan in, maar gesprekken met de overheid leverden treurig genoeg geen serieuze oplossingen op.

Onderzoek van kennisinstellingen, zoals het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL), laat zien dat er tientallen miljarden nodig zijn om de stikstof- en natuurdoelen te halen. Daarom onze dringende oproep aan het nieuwe kabinet: neem je verantwoordelijkheid en stel opnieuw een transitiefonds van 25 miljard in. Zo houden we ons land leefbaar en halen we belangrijke stikstof- en natuurdoelen.

Ook op klimaatgebied is er weinig reden tot optimisme. Uit de nieuwe Klimaat- en Energieverkenning (KEV) van het Planbureau voor de Leefomgeving blijkt dat Nederland het klimaatdoel voor 2030 vrijwel zeker niet haalt. De kans dat het wél lukt, is kleiner dan vijf procent. Volgens de Klimaatwet moet de uitstoot van broeikasgassen in 2030 met minstens 55 procent omlaag ten opzichte van 1990. Met het huidige beleid komen we uit op 116 tot 125 megaton dat is niet in de buurt van het beoogde doel van 103 megaton. Onacceptabel én onverantwoord, want het klimaat wacht niet. Na de verkiezingen moet de nieuwe coalitie zonder uitstel of vooruitschuiven hard aan de bak om het wettelijke klimaatdoel te halen.

Daar komt bij dat de berekeningen van het Planbureau voor de Leefomgeving gebaseerd zijn op beleid tot 1 mei. Sinds 1 mei heeft het kabinet echter keuzes gemaakt die de uitstoot juist verder laten oplopen. Het meest onbegrijpelijke en onverantwoorde besluit: de CO2-heffing voor de industrie is stopgezet. Grote vervuilers krijgen daarmee vrij spel, terwijl de rekening wordt doorgeschoven naar de samenleving, onze gezondheid en de natuur. Dit is precies het tegenovergestelde van wat nodig is – de vervuiler moet betalen, niet de samenleving.

Het kabinet wil de vliegbelasting vanaf 2027, na onze jarenlange inzet, eindelijk differentiëren naar afstand: 47 euro voor middellange vluchten (zoals naar Marokko of Egypte) en 71 euro voor langeafstandsvluchten (bijvoorbeeld New York). Een belangrijke stap, want juist deze vluchten veroorzaken veel schade aan klimaat, natuur en gezondheid. Maar tegelijk is het onbegrijpelijk dat transfer- en businessclasspassagiers opnieuw buiten schot blijven. Dit zorgt voor een oneerlijke aanpak.

We zijn blij dat eindelijk wordt erkend dat de huidige belasting te weinig van de schade dekt, en dat de belasting geldt tot de eindbestemming en niet tot de eerste tussenstop. De Tweede Kamer moet het voorstel nog wel behandelen. Natuur & Milieu blijft dit proces van dichtbij volgen en dringt er bij Kamerleden op aan om de vliegbelasting eerlijker en effectiever te maken. Want één ding staat voor ons vast: de vervuiler moet betalen.

Natuur & Milieu doet een dringende oproep aan het volgende kabinet: pak door en kom met echte oplossingen. Er is geen tijd meer te verliezen. Alleen met stevige investeringen en duidelijke keuzes kunnen we de natuur herstellen, de landbouw toekomstbestendig maken en de klimaatdoelen halen.

Natuur & Milieu staat samen met andere maatschappelijke organisaties klaar om hieraan bij te dragen. Alleen zo kunnen we de natuur herstellen en Nederland écht van het slot halen.