Onderzoek naar wintergroenten toont aan: akkerbouw kan toe met minder bestrijdingsmiddelen

Het onderzoek werd uitgevoerd door advies- en onderzoeksbureau CLM en Wageningen Social & Economic Research (WESR). Het is gebaseerd op bedrijfsgegevens van 300 akkerbouwbedrijven door heel Nederland. Het toont aan dat vervuiling van grondwater groot blijft door het gebruik van de nu gangbare bestrijdingsmiddelen. Om de milieu- en gezondheidsimpact van de akkerbouw verder omlaag te brengen, stelt Natuur & Milieu onder andere voor om een centrale registratie van gebruik van bestrijdingsmiddelen in te stellen als basis voor gefundeerd beleid.

CLM en WSER onderzochten de teelt van consumptieaardappelen, zaaiuien en winterpeen. Positief nieuws is dat voor elk van deze drie ingrediënten van hutspot het aantal gebruikte kilo’s bestrijdingsmiddelen afneemt. Deze gunstige ontwikkeling is terug te voeren op al ingevoerde maatregelen zoals inperken of intrekken van bestrijdingsmiddelen en nauwkeuriger doseringen. Toch is dit niet het hele verhaal: zo is bij aardappelen en uienteelt op klei is weliswaar de hoeveelheid bestrijdingsmiddel verminderd, maar in de onderzoeksperiode is de milieudruk grotendeels gelijk gebleven. Ofwel: er is een trend naar het gebruik van minder kilogrammen, maar wel meer uitspoelingsgevoelige middelen. We zien dat het gebruik van bestrijdingsmiddelen op onderzochte teelten rondom de norm keurmerk ‘planet proof’ zit. Om de voortrekkersrol van dit keurmerk behouden zou de norm op het totaalgebruik van bestrijdingsmiddelen moeten worden aangescherpt. Op zandgrond is wel een dalende trend zichtbaar van zowel hoeveelheden bestrijdingsmiddel als de milieubelasting.

Er is een grote variatie in hoeveelheid bestrijdingsmiddel binnen teelten op dezelfde grondsoort. Bij winterpeen en consumptieaardappelen lopen de verschillen tussen telers nóg verder op door de aanwezigheid van biologische telers in de onderzoeksgroep. Deze telers laten zien dat de teelt van deze producten mogelijk is zónder chemische bestrijdingsmiddelen.

Het onderzoek wijst uit dat inzicht in daadwerkelijk gebruik van bestrijdingsmiddelen cruciaal is om stappen te zetten naar een voor de mens en zijn leefomgeving gezondere akkerbouw. Daarom pleit Natuur & Milieu voor extra aandacht voor een centraal registratiesysteem van spuitgegevens. Alleen daarmee is inzicht in de daadwerkelijke milieu-impact van de landbouw mogelijk. De gegevens kunnen vervolgens gebruikt worden door adviseurs en telers om te leren van elkaar en stappen te zetten naar meer natuurvriendelijke teeltmethoden en minder afhankelijkheid van chemische bestrijdingsmiddelen.

Natuur & Milieu ziet kansen in de aangetoonde verschillen in bestrijdingsmiddelengebruik. Telers die hun bestrijdingsmiddelenverbruik willen verminderen, moeten daarmee worden geholpen. Daarin hebben overige ketenpartijen en de overheid een verantwoordelijkheid, denk aan ondersteuning met onafhankelijk advies en kennisdeling, gebaseerd op een centrale registratie van spuitgegevens. Daarnaast is het cruciaal dat ketenpartijen meebetalen aan de kosten van alternatieve teeltmaatregelen, risicodekking bieden en de vraag naar biologische producten aanjagen.

Op vrijdag 11 april, Wereld Parkinson Dag, organiseren de Parkinson Vereniging, Natuur & Milieu en de FNV een landelijke actie om aandacht te vragen voor de schadelijke effecten van bestrijdingsmiddelen. Hoewel al decennialang bekend is dat deze middelen desastreuze gevolgen hebben voor mens, dier en milieu, blijft de overheid deze ongezonde situatie tolereren. Daarom organiseren de drie organisaties een manifestatie in Den Haag, gericht op de landelijke politiek.