Opinie: lage inkomens betalen zich onnodig blauw aan energie

Het kabinet zegt deze huishoudens te willen helpen. Toch blijft structurele financiering uit of bereikt die de doelgroep niet. Het kabinet moet bestaanszekerheid eindelijk serieus nemen en zich inzetten voor verlaging van energieverbruik en dus van de energierekening voor mensen in nood. Uit onderzoek van ABN Amro bleek vorige week dat doorsnee huiseigenaren hun energiekosten met 21 procent zagen stijgen, en huurders zelfs met 28 procent.

Het kabinet laat mensen met lagere inkomens in de steek, ondanks mooie woorden over bestaanszekerheid. Zo is het lapmiddel Noodfonds Energie dan wel vorige week verlengd, maar oorspronkelijk pas na druk van de oppositie opengesteld om problematische energierekeningen te kunnen betalen. Tel daarbij op dat de gasprijs de komende paar jaar hoog blijft. En dat woningisolatie, laat staan de aanschaf van een warmtepomp, voor mensen met lage inkomens niet te doen is.

Rug tegen de muur
Uit onderzoek van opinieonderzoeker Verian in opdracht van Natuur & Milieu, blijkt dat 90 procent van de kwetsbare huishoudens het belang van energiebesparing onderschrijft en tegelijkertijd met de rug tegen de muur staat. Het grootste deel woont in een huurwoning (65 procent) of koopwoning (26 procent) met een vereniging van eigenaren. Daardoor kunnen ze meestal niet zelf investeren in energiebesparing: ze zijn afhankelijk van hun verhuurder, huisbaas of directe buren. Van de ondervraagden geeft 61 procent aan dat ze daarom geen kans zien om de energierekening omlaag te krijgen. Uit deze groep huishoudens met een eigen huis geeft vier van de vijf aan de aanschafkosten niet te kunnen betalen.

Een hoge energierekening kan gemakkelijk leiden tot schulden en de daaraan gekoppelde problematiek. Soms zien bewoners geen andere mogelijkheid dan de verwarming op een laag pitje te zetten en maar in de kou te blijven zitten. Kou en vocht maken mensen uiteindelijk ziek. Deze groep huishoudens is lastig te bereiken en is vooral druk om het hoofd boven water te houden. Lokale sociaal-maatschappelijke initiatieven zoals de Energiebank hebben meer geld nodig om kwetsbare huishoudens actief te benaderen en de juiste ondersteuning te bieden. Het keukentafelgesprek is cruciaal. Daarbij wordt de bewoner bij de hand genomen om ervoor te zorgen dat energierekening structureel omlaag gaat.

Aanvullende hulp is nodig
Het helpt eigenaren van koopwoningen als de elektriciteitsbelasting méér wordt verlaagd dan de gasbelasting wordt verhoogd. Dat maakt isolatie en alternatieven voor de cv-ketel aantrekkelijker. Voor huishoudens die echt in de knel zitten is aanvullende hulp nodig, zoals het volledig voorfinancieren van energiebesparende maatregelen om schulden te voorkomen.

Huurders hebben zeker hulp nodig. De coalitiepartijen hebben afgesproken dat woningen met energielabel E of slechter niet verhuurd mogen worden. Deze eis kan voor huurwoningen opgehoogd worden tot minimaal energielabel B. Daarmee wordt de energierekening verder verlaagd en krijgen huurders meer lucht. Woningen met energielabel B zijn bovendien geschikt voor een warmtepomp. Kabinet: verplicht deze techniek dan ook in huurwoningen, om de energierekening verder te verlagen. De verhuurder ‘verdient’ de investeringen terug door de te verwachten stijging van de woningwaarde. Zo kan klimaatbeleid leiden tot de door dit kabinet zo gewenste bestaanszekerheid voor iedereen.

Dit opinieartikel is geschreven door Atse van Pelt van Natuur & Milieu en Manja Thiry van Stichting Energiebank, en verscheen in de Trouw op dinsdag 18 februari 2025.