Opinie: 'Investeren in de natuur helpt ons land vooruit'

Nederland heeft wetgeving om zeker te stellen dat we onze natuur en de biodiversiteit beschermen. Wij hebben de natuur nodig, en de natuur ons om haar te beschermen. Dat gaat niet alleen om zeldzame plant- en diersoorten, maar ook om de eik, beuk en koolmees, vertrouwde soorten die typisch zijn voor ons land en landschappen. Soorten zijn van elkaar afhankelijk. Als de bodem verzuurt door stikstof, krijgt de eik te weinig kalk, en de rupsen die eikenbladeren eten dus ook. De koolmees, die leeft van deze rupsen, krijgt jongen die hun pootjes breken omdat hun botten te zwak zijn. Door kalkgebrek. Zo werkt vervuiling door, in hele ecosystemen.

We hebben in de afgelopen decennia veel soorten verloren. Door steeds intensievere landbouw, verstedelijking, vervuiling en veel stikstofneerslag, was er rond 2000 naar schatting nog maar 15 procent van de oorspronkelijke soorten over. Ondanks Europese richtlijnen en Nederlandse wetgeving laat de overheid het na om voldoende maatregelen te nemen voor natuurherstel.

Het beschermen van onze kroonjuwelen zoals de eik, beuk, vlinders en vogels van heivlinder tot grutto, is namelijk niet alleen noodzakelijk voor natuurbehoud. Dat is het óók voor onze economie en ons welzijn. Het CBS liet in februari zien dat de waarde van ‘ecosysteemdiensten’ in 2022 ongeveer 15 miljard euro bedroeg. Ook natuurlijk beheerd grasland en akkers dragen daaraan bij. Ecosysteemdiensten zijn bijvoorbeeld het produceren van voedsel en hout, het zuiveren van ons water en onze lucht, het koelen van steden en het bieden van groene plekken om te ontspannen. Vooral de waarde van culturele ecosysteemdiensten, zoals toerisme en recreatie in de natuur, steeg. Investeren in de natuur is dus niet alleen ecologisch, maar ook economisch rendabel. De baten van deze diensten waren in 2022 zelfs zes keer zo groot als de kosten voor natuurbeheer, blijkt uit de nieuwste cijfers van het CBS en Wageningen Universiteit.

Er wordt weinig gepraat over het feit dat wij profiteren van de natuur. Uit talloze onderzoeken blijkt hoe belangrijk een groene omgeving is voor mensen. We vinden er rust en ontspanning, genieten van bossen, beken, duinen en heide. We recreëren er. De natuur voorziet in belangrijke behoeften, draagt bij aan onze fysieke en mentale gezondheid en is onderdeel van onze identiteit.

Het stikstofprobleem veroorzaakt gigantische economische schade door het vastlopen en ongeldig verklaren van vele vergunningen. Maar de intrinsieke én de sociaaleconomische waarde van de natuur is een minstens zo zwaarwegende reden om de verslechtering aan te pakken. En dat kan. De overheid kán het tij keren met een stevig pakket aan maatregelen.

Uit analyses van de Ecologische Autoriteit blijkt dat in 96% van de natuurgebieden de hoge neerslag van stikstof een belangrijke oorzaak is van de verslechtering. Daarnaast liggen sommige gebieden geïsoleerd waardoor ze kwetsbaarder zijn voor vervuiling, en is de waterkwaliteit een probleem door meststoffen, bestrijdingsmiddelen en andere schadelijke stoffen.  Stikstofuitstoot omlaag brengen, is dus de eerste en meest urgente actie. Alleen zo kunnen natuurgebieden langzaam herstellen. Daar kan niemand in Den Haag nog met goed fatsoen omheen.

Alle sectoren kunnen helpen, maar de landbouw heeft met een bijdrage van 76% de grootste opgave. Import van stikstof uit het buitenland speelt een rol, maar de export is 4x zo hoog. Wij zijn aan zet. Cruciale maatregelen voor een lagere stikstofuitstoot zijn bijvoorbeeld het beperken van het aantal dieren per hectare, het maken van bufferzones rondom natuurgebieden, het aanpassen van het veevoer en het bevorderen van duurzame landbouw. Daarnaast moet de waterkwaliteit worden aangepakt, en de natuur worden versterkt door deze beter te verbinden. Biologische en natuurinclusieve landbouw bewijzen dat natuur en voedselproductie goed samengaan. Boeren die zo werken zijn onderdeel van de oplossing. Ondersteuning van hun bedrijven is daarom heel belangrijk.

De schade die al is aangericht mag ons niet ontmoedigen om de natuur zo goed mogelijk te herstellen. Investeren in de natuur helpt ons vooruit en houdt Nederland mooi en leefbaar.

Marjolein Demmers, directeur Natuur & Milieu
Marga de Jager, bestuursvoorzitter ANWB
Geert Dijks, directeur HISWA-RECRON