Natuur in de stad

De natuur in de buurt is essentieel voor onze gezondheid en welzijn. Want hoe fijn is het om de vogels te horen fluiten en de seizoenen te zien veranderen? Van parken, grasvelden, bermen en water in de buurt worden we meer ontspannen en gezonder. Maar meer dan de helft van de buurten in grote steden is ‘versteend’. Dat heeft grote impact op de leefomgeving en de leefbaarheid van steden.

Buurten van beton
In veel van onze buurten is te weinig ruimte voor de natuur. Ruim 3,5 miljoen mensen in Nederland wonen in een buurt met te veel steen en beton. Hoewel er de laatste jaren steeds meer aandacht is voor het belang van voldoende groen in de stad, delft groen nog vaak het onderspit.

Door klimaatverandering krijgen we steeds vaker te maken met extreme temperaturen en hevige regenval. Zonder het verkoelende effect van bomen en struiken, kan het in de zomer leiden tot hele hoge gevoelstemperaturen. Het gaat ook steeds heftiger regenen. In een versteende stad kan het water niet zo snel weg en loopt het rechtstreeks de riolen in. Die kunnen de waterdruk soms niet aan en lopen dan over.
Meer natuur draagt bij aan het tegengaan van deze nadelige effecten. Bomen en planten verlagen de temperatuur in steden en gaan hittestress tegen. Water kan makkelijker in de bodem wegzakken en zorgt voor minder overlast.
Natuur in de buurt is niet alleen essentieel voor de gezondheid en het welzijn van de buurtbewoners, maar ook voor de biodiversiteit. Dieren die afhankelijk zijn van de natuur in een stedelijke omgeving, zoals de huismus en vleermuizen, gaan hard achteruit.

Natuurinclusief bouwen niet vanzelfsprekend
Omdat maatregelen voor natuur nu niet verplicht zijn in aanbestedingseisen, wordt er meestal geen rekening mee gehouden. Dit kan nadelig zijn voor bedrijven die wél aandacht besteden aan duurzaamheid en ecologie in hun voorstel, als opdrachtgevers alleen op kosten selecteren. Normen en eisen verschillen per gemeente en project. Dit is nadelig voor natuur, bewoners, bouwers en ontwikkelaars.

Het is nodig onze leefomgeving aan te passen om met de gevolgen van klimaatverandering om te gaan én te zorgen voor biodiversiteit. Zodat niet alleen wij in de toekomst prettig kunnen wonen, maar ook de dieren om ons heen. Door maatregelen voor de natuur te gaan verplichten, is natuur een vanzelfsprekend ingrediënt voor een gezonde, biodiverse en leefbare wijk. Hiermee leggen we de basis voor natuurinclusief bouwen.

Hoe bouwen we met aandacht voor de natuur?
Net als mensen horen planten en dieren in de stad. Net als wij willen zij daar voedsel vinden, groeien en schuilen. Daarom moet in iedere fase van het bouwproces slim worden nagedacht over kansen voor natuur. Voor een deel is dat maatwerk. De invulling is afhankelijk van lokale omstandigheden en lokaal aanwezige soorten. Er zijn verschillende maatregelen die goed zijn voor biodiversiteit, waterberging, tegengaan van hittestress en gezondheid, en die dus in ieder bouwproject thuishoren:

• Breng tijdens de bouw verblijfruimtes of nestelstenen aan in gevels en daken voor soorten als de huismus, gierzwaluw en vleermuizen;
• Bedek daken en gevels met planten en leg natuurlijke tuinen aan zonder (al te veel) tegels. Groene daken zorgen ook voor betere isolatie en vangen regenwater op, net als onverharde tuinen;
• Leg parken, plantsoenen en perken aan met bomen en planten in iedere wijk. Dit zorgt voor een groene recreatieruimte, ruimte voor planten en dieren, vermindert wateroverlast en verkoelt in de zomer.

Wil je zelf bijdragen aan een groenere buurt en daarmee een fijnere leefomgeving voor jezelf en buren? Er zijn een aantal dingen die je kunt doen:

• Vergroen je tuin
  Haal de tegels zoveel mogelijk uit je tuin, zodat het regenwater in de grond kan wegzakken. Zet allerlei (bloeiende) planten, bomen of struiken in je tuin. Zo help je ook aan voedsel voor insecten, zoals bijen en vlinders, en vogels zoals de huismus en merel. Veel planten zijn ook prima geschikt om in potten op het balkon of dakterras te zetten.
• Ga voor een groen dak
  Insecten en vogels kunnen nóg meer voedsel en onderdak vinden dankzij groene daken. Meer groen op de daken heeft in de zomer een verkoelend effect op de buitenlucht. Daarnaast vormt het een buffer voor overtollig regenwater, wat goed helpt tegen druk op het riool.
• Breng verblijfsruimtes of nestelstenen aan
  Breng (bijvoorbeeld bij het verbouwen of isoleren van je woning) verblijfruimtes of nestelstenen aan in gevels, daken of in de tuin voor soorten als de huismus, gierzwaluw en vleermuizen.

Groen in de stad is nu afhankelijk van de welwillendheid van bedrijven en gemeenten. Wij willen landelijke groennormen die verplicht zijn voor alle nieuwbouw om verstening van de stad tegen te gaan. Zodat onze leefomgeving klimaatbestendig wordt en de natuur in de stad de ruimte krijgt om te herstellen en te groeien. We hebben met andere natuur- en milieuorganisaties, bouwers en stedenbouwkundigen een manifest aangeboden aan de politiek om dit vast te leggen.

Vastleggen in de wet
Aan de Rijksoverheid vragen we om de toepassing van deze drie bouwstenen te verplichten voor ieder nieuwbouwproject door ze in wet- en regelgeving vast te leggen. Zo verbeteren we in alle 355 gemeentes in Nederland de biodiversiteit, de leefbaarheid, de waterberging en de gezondheid. Minister De Jonge van wonen geeft de voorkeur aan natuurinclusieve nieuwbouw; een mooi eerste succes!