Biodiversiteit en voedsel: wat heeft dat met elkaar te maken?

Biodiversiteit lijkt misschien een ingewikkeld of abstract concept, maar dat is het eigenlijk niet. Kort gezegd komt het neer op de verscheidenheid aan alle vormen van leven op aarde. Zo omvat biodiversiteit alle verschillende soorten dieren, planten, maar ook schimmels, micro-organismen en zelfs hele ecosystemen. En dan gaat het niet alleen om het aantal verschillende soorten, maar ook om de verscheidenheid binnen de soorten. Al die verschillende soorten van leven vormen samen de biodiversiteit.

Dat biodiversiteit belangrijk is, bewijst zich elke dag opnieuw. Zo zorgen allerlei insecten voor de bestuiving van ons voedsel: zo’n 80% van alle voedselgewassen heeft bestuiving nodig¹. Denk aan komkommer- en tomatenplanten, maar ook appels, aardbeien en bessen. Van alle wilde planten in de natuur is zelfs 85 procent van de planten afhankelijk van bestuiving. Ook de lucht die je ademt, het water dat je drinkt en nog talloze andere levensbehoeftes zouden allemaal niet beschikbaar zijn zonder biodiversiteit. Biodiversiteit zorgt bijvoorbeeld ook voor de bescherming van schoon drinkwater. De vissen en waterplanten voorkomen dat er algengroei ontstaat en houden het water schoon en helder. Helaas wordt de druk op onze biodiversiteit alsmaar groter en is de waterkwaliteit in Nederland slecht. Wij werken daarom hard aan schoon water.

Volgens het Wereld Natuur Fonds zijn het totale aantal wilde dieren de afgelopen 50 jaar met wel 60 procent gedaald² en wordt 40 procent van alle insectensoorten met uitsterven bedreigd³.

WWF-directeur Kirsten Schuijt vergeleek het verlies van biodiversiteit met het Jenga-spel: ‘Een ecosysteem is als een houten blokkentoren, waarbij elk blokje een unieke rol speelt. Als je er telkens een blokje uittrekt, kan de toren lang blijven staan. Maar één blokje te veel en het bouwwerk stort in. Zo halen we nu ook voortdurend blokjes uit de natuur. Hoeveel soorten kunnen nog verdwijnen, zonder dat het systeem bezwijkt?’⁴

Nederland is helaas koploper in Europa als het gaat om het verlies aan biodiversiteit. In ons land is in de afgelopen 50 jaar 85 procent van alle inheemse planten- en diersoorten verloren gegaan.⁵ Daarnaast zorgen de enorme hoeveelheden geïmporteerde soja (waarvan het overgrote deel bedoeld is voor veevoer), palmolie en andere producten voor verlies aan biodiversiteit. Dat komt doordat de teelt ervan belangrijke ecosystemen in het buitenland negatief beïnvloedt, zoals in de Amazone of andere regenwouden. Het eten dat je dagelijks op je bord krijgt, kan er zo uiteindelijk ook aan bijdragen dat de biodiversiteit in verre landen wordt aangetast.

Landbouw is de grootste bijdrager aan biodiversiteitsverlies.⁶ Voornamelijk het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmest is schadelijk voor verschillende soorten en ecosystemen. Ook wordt er steeds meer natuur omgezet in landbouwgrond en worden gelijktijdig de bestaande landbouwgronden geïntensiveerd. Zo wordt er voldaan aan de groeiende vraag naar voedsel, maar verdwijnt de leefruimte van planten en dieren. Het is daarom belangrijk dat we de omslag maken naar duurzamere, natuurinclusieve kringlooplandbouw. Naast de intensieve landbouw zijn er ook andere oorzaken van het verlies van biodiversiteit, namelijk: klimaatverandering, ontbossing, overbevissing en milieuvervuiling.⁷

De biodiversiteit staat onder druk. Gelukkig zijn er ook stappen die jij zelf kunt zetten om het verlies van biodiversiteit te beperken en de biodiversiteit in jouw omgeving zelfs te vergroten.

1. Eet voornamelijk biologisch. Biologische boerderijen gebruiken namelijk geen chemische bestrijdingsmiddelen.
2. Sluit je aan bij een lokale natuurinclusieve boerderij, bijvoorbeeld bij een Herenboerderij, waar voedsel duurzaam wordt verbouwd. Kijk op de website van Herenboeren of er in jouw omgeving ook een Herenboerderij is of gaat komen.
3. Eet zo veel mogelijk groente in plaats van vlees. Dierlijk voedsel heeft namelijk een grotere impact op de natuur dan een plantaardig voedingspatroon.
4. Start je eigen moestuin en gebruik daarbij biologische zaden en planten. Dan weet je zeker dat er geen pesticides gebruikt zijn voor jouw eigen voedsel.
5. Vergroen je omgeving. Maak je tuin of balkon zo groen mogelijk en plant wilde bloemen. Zo voed je insecten en zorg je voor nieuwe leefomgeving voor deze beestjes.
6. Gebruik geen bestrijdingsmiddelen in je tuin. Goed voor de insecten en voor je eigen gezondheid. Op onze website kun je meer lezen over de effecten van bestrijdingsmiddelen.

Bronnen

1. Rijksoverheid (n.d.). Bescherming bijen en andere bestuivers.
2. WWF (2020). Living Planet Report 2020.
3. Sanchéz-Bayo, F. & Wyckhuys, K.A.G. (2019). Worldwide decline of the entomofauna: A review of its drivers.
4. WWF (n.d.). Biodiversiteit.
5. Compendium voor de Leefomgeving (2016). Verlies natuurlijkheid in Nederland, Europa en de wereld.
6. Dudley, N. & Alexander S. (2017). Agriculture and biodiversity: a review.
7. WWF (n.d.). Biodiversiteit.Wil je nog meer weten over biodiversiteit? Wageningen University & Research publiceerde er ook een informatief artikel over.