CO2-opslag in de industrie

Bij CO₂-opslag vangen we het broeikasgas CO₂ op voordat het in de lucht kan komen en slaan we het op. CO₂ komt vrij als we fossiele brandstoffen verbranden zoals olie, kolen en aardgas. Dit gebeurt nog volop bij de productieprocessen in fabrieken. Als het broeikasgas vervolgens in de lucht komt, draagt het bij aan de opwarming van de aarde. Om dat te voorkomen, vangen we het op. Dat kan bijvoorbeeld met installaties op de schoorstenen van grote fabrieken. Het CO₂-gas wordt  via speciale pijpleidingen afgevoerd naar een opslaglocatie onder de zeebodem. Daar slaan we het op. We stoppen het gebruik van fossiele brandstoffen dus niet, maar we zorgen er wel voor dat de vrijgekomen CO₂ niet op de plek terecht kan komen waar het leidt tot klimaatverandering.

Nee, CO2-opslag is geen echte oplossing voor het verduurzamen van de industrie. Bij CO2-opslag blijft de verbranding van fossiele brandstoffen namelijk doorgaan. Om de CO2-uitstoot van de industrie te stoppen, moet de industrie af van fossiele brandstoffen en anders gaan produceren en overstappen op duurzame energie. Duurzame oplossingen zijn windenergie, zonne-energie en groene waterstof.

We hebben CO₂-opslag tijdelijk nodig in de omslag naar een écht duurzame industrie. CO₂-opslag kan helpen om de uitstoot van de industrie op korte termijn al omlaag te brengen. Niet alle industrie kan namelijk  meteen van fossiele brandstoffen af en overstappen op duurzame energie en processen. De reden hiervoor is dat schone alternatieven zoals windenergie nog te weinig beschikbaar zijn. We kunnen niet wachten tot er wel genoeg schone alternatieven zijn voor de industrie, want dan halen we de klimaatdoelen niet en blijft de aarde verder opwarmen. Daarom hebben we CO₂-opslag tijdelijk nodig in een beperkt aantal sectoren. Dat zijn sectoren waar veel vervuiling plaatsvindt en waar nu nog geen alternatieven zijn.

Om de CO2-uitstoot van de industrie te stoppen, moet de industrie af van fossiele brandstoffen. Een van de belangrijkste stappen richting een echt duurzame industrie is elektrificatie, Bij elektrificatie worden geen fossiele brandstoffen gebruikt. Op dit moment gebruikt de industrie olie, kolen en aardgas voor veel productieprocessen. Elektrificatie houdt in dat fabrieken overstappen op technieken die werken op elektriciteit. Voor de productieprocessen zijn dan geen fossiele brandstoffen meer nodig en de industrie werkt op groene stroom of groene waterstof.

CO₂-opslag speelt een cruciale rol in de productie van blauwe waterstof. Waterstof is een energiedrager die we op verschillende manieren kunnen maken. Blauwe waterstof wordt geproduceerd met aardgas waarbij alle vrijgekomen CO₂ wordt opgevangen en opgeslagen onder de grond. Doordat er alsnog aardgas wordt gebruikt en CO₂ vrijkomt, is dit geen echt duurzame oplossing. Groene waterstof dat wordt gemaakt uit duurzame stroom, waarbij geen CO₂ bij vrijkomt, is dat daarentegen wel, maar daar wordt op dit moment nog niet genoeg van geproduceerd. Blauwe waterstof zorgt, net als CO₂-opslag op zichzelf, op korte termijn voor snelle CO₂-reductie.

In Nederland hebben we afgesproken om bij CO₂-opslag het gas op te slaan in lege olie- of gasvelden onder de Noordzee. Om het daar te krijgen wordt het onder de grond door speciale pijpleidingen vervoerd naar een opslaglocatie kilometers van de kust. Er wordt ook gesproken over de mogelijkheden om CO₂ per schip naar de opslaglocaties te brengen. De afgevangen CO₂ wordt dan per schip naar een tijdelijke opslag gebracht. Daar wordt het alsnog via ondergrondse leidingen in de zee naar het opslagveld vervoerd.

Waarom is CO₂-opslag geen échte oplossing en wat moet er gebeuren om dit als tijdelijke oplossing in te zetten? In een verkorte explainer vatten we alle belangrijkste informatie over CO₂-opslag in de industrie samen.

Er wordt anno 2021 nog geen CO₂ opgeslagen in Nederland. Er worden op dit moment meerdere projecten ontwikkeld in Nederland die CO₂-opslag in de Noordzee willen realiseren. In het Klimaatakkoord is afgesproken dat we in Nederland vooralsnog alleen CO₂ opslaan in de zeebodem.

CO₂-opslag vindt volgens de huidige plannen straks plaats in de bodem van de Noordzee in velden die kilometers diep in de bodem zitten. In de grond kan de CO₂ niet bijdragen aan klimaatverandering of een gevaar vormen voor mens en natuur. Wel kan door natuurlijke processen een scheur in de bodem ontstaan of door mankementen aan de installatie, waardoor het CO₂ alsnog weer vrijkomt. De kans hierop is echter zeer klein.¹ Het is daarom wel van belang dat de projecten goed gemonitord worden.

¹ Bron: Rijksoverheid

In het Klimaatakkoord zijn afspraken gemaakt over CO₂-opslag in lege gasvelden onder de Noordzee. Er wordt subsidie toegekend aan projecten, maar er moet wel genoeg geld overblijven voor maatregelen die de uitstoot wél stoppen. In het Klimaatakkoord zijn daarom randvoorwaarden gesteld aan de subsidie voor CO₂-opslag:

• Alleen bedrijven die echt niet anders kunnen, krijgen subsidie voor CO₂-opslag.
• Er zit een maximum op de subsidie die naar CO₂-opslag gaat.
• De subsidie voor CO₂-opslag is beperkt in tijd: na 2035 wordt geen nieuwe subsidie meer gegeven.

Om te garanderen dat we het gebruik van fossiele brandstoffen gaan afbouwen, pleiten wij ervoor dat bedrijven die in CO2-opslag investeren ook in investeren in échte verduurzaming, zoals in technieken die werken op groene energie.