Duurzaam moestuinieren

Een eigen moestuin heeft vele voordelen. Een van de grootste voordelen is dat je zelf het groeiproces in de hand hebt. Hiermee weet je ook zeker dat de producten die je kweekt onbespoten zijn. Daar ben je in de supermarkt namelijk niet altijd even zeker van. Daarnaast bespaar je op transport en verpakkingsmaterialen (en zo ook CO2-uitstoot) door je producten zelf te kweken in plaats van in de supermarkt te kopen.

Volgens Anne heeft een moestuin ook verschillende voordelen voor je gezondheid. Het onderhouden van een moestuin houdt je namelijk constant in beweging, zonder dat je het doorhebt. Misschien is moestuinieren onbewust zelfs wel effectiever dan een uurtje in de sportschool?

Daarnaast  kun je genieten van het buiten zijn en bezig zijn in de natuur  en bijvoorbeeld even tot rust komen na een drukke dag op werk. Anne: “Moestuinieren heeft iets geruststellends. Wat er ook gebeurt in de wereld, de plantjes groeien gewoon door en het leven gaat verder”.

Natuurlijk bepaal je zelf welke soorten jij straks het liefst wilt oogsten. Houd er wel rekening mee dat niet elke plantsoort van volle zon houdt. Zo hebben vruchtgewassen over het algemeen meer zon nodig dan bladgewassen. Peterselie, munt, spinazie en sla kunnen prima in de schaduw staan. Dus heb je veel schaduw in je tuin of op je balkon? Ook dan kun je spinazie kweken!

Kleinere diersoorten als bijen en insecten zijn onmisbaar in een moestuin, met name als het gaat om de bevruchting van bloemen. Helaas neemt de biodiversiteit in Nederland de laatste jaren enorm af, zoals het aantal wilde bijensoorten. Daarom is het goed om aandacht te besteden aan de kleinste bezoekers van jouw (moes-)tuin.

We spraken met Anne welke elementen van belang zijn in je eigen tuin of moestuin om de biodiversiteit te vergroten. “Om bijen en insecten aan te trekken in je moestuin is het aan te raden om naast eetbare planten ook (snij-)bloemen in of rondom je moestuin te planten. Phacelia, ook wel bijenbrood genoemd, en smeerwortel zijn beide plantensoorten waar bijen en hommels gek op zijn. Daarnaast dient Phacelia als bodemverbeteraar en kunnen de bladeren van smeerwortel gebruikt worden als extra voeding voor andere planten.”

Anne: “Een andere manier om de biodiversiteit in je (moes-)tuin te vergroten is het aanleggen van een kleine vijver. Water trekt verschillende dieren aan en zorgt voor balans in de tuin. Libellen zijn bijvoorbeeld gek op water en zijn ook nog eens erg nuttig, omdat ze ongewenste dieren als luizen eten. Een vijver kan ook kikkers en egels aantrekken, die beide ervoor zorgen dat de populatie slakken in je moestuin laag blijft.” Heb je geen ruimte voor een vijver? Dan heeft Anne de volgende tip: ”Plaats dan een bak met water gevuld met inheemse plantjes in je tuin. Ook op deze manier trek je met een beetje geluk al libellen of waterjuffers aan.“.

In een moestuin leven vaak ook veel beestjes, die graag een hapje mee-eten van jouw oogst.  Denk bijvoorbeeld aan slakken of luizen, die zich soms ontpoppen tot ware plagen in een tuin. In de reguliere landbouw hebben boeren vaak te maken met schimmels, ongedierte en onkruid. Dan worden bestrijdingsmiddelen ingezet om dit soort beestjes te bestrijden. Dit soort middelen kunnen heel schadelijk zijn en hebben invloed op de waterkwaliteit in ons land. We vroegen aan Anne daarom hoe zij aankijkt tegen het gebruik van bestrijdingsmiddelen en vroegen haar om een aantal tips om je moestuin vrij te houden van plagen.

Veel moestuinders krijgen ook te maken met ‘ongewenste planten’ in hun moestuin. Denk bijvoorbeeld aan vingerhoedskruid en speenkruid.  Dichte beplanting, waarbij verschillende gewassen dicht op elkaar staan, houdt onkruid goed tegen. Lege stukken grond worden namelijk eerder overgenomen door onkruid.  In veel gevallen kun je onkruid ook gerust laten staan, tenzij het de kleine zaailingen belemmert om verder te groeien. In dat geval kun je het onkruid beter verwijderen. Wees daar niet te enthousiast in, want er zijn ook een aantal onkruidsoorten die je prima kunt eten, zoals brandnetels of zevenblad!

Voordat je begint met moestuinieren is het van belang om  de grondsoort te bepalen in jouw (moes-)tuin. Je kunt te maken hebben met klei, zand of een mix van verschillende aardesoorten. De soort bodem maakt het verschil voor wat erop kan groeien. Compost kan helpen om de bodem te verbeteren en verrijkt de bodem met voedingstoffen.

Natuurlijk is het fantastisch als je de ruimte hebt om zelf je eigen composthoop te maken, maar we begrijpen ook dat niet iedereen hier tijd en ruimte voor heeft. We vroegen aan Anne welke producten je met een gerust hart op je composthoop kan gooien en waar je op moet letten als je compost koopt.

“Tuinafval, waaronder gemaaid gras, is zeer geschikt voor op de composthoop. Gooi liever geen vleesresten of dingen die je rijkelijk hebt gebakken met boter op de composthoop. Deze producten vergaan niet lekker en trekken ongedierte aan. Let er ook op dat je geen bloemen van de bloemenwinkel of tankstation op de composthoop gooit, aangezien deze bloemen vaak besproeid worden met bestrijdingsmiddelen. Deze gifstoffen kunnen vervolgens weer in de bodem terechtkomen.”

Heb je geen tijd of ruimte om zelf compost te maken? Dan kun je eventueel compost in de winkel kopen. Let er wel op dat de compost of verrijkte potgrond die je koopt biologisch is en geen kunstmest bevat. Kunstmest zorgt ervoor dat planten te snel en te hard groeien dan goed voor ze is. Anne: “Ongezonde planten die te hard groeien worden vaak eerder slap en trekken sneller luizen en slakken aan dan planten die in een rustiger tempo groeien.’”

In Nederland hebben we steeds vaker te maken met waterschaarste door droogte. Moestuinplanten hebben met name in de zomer meer water nodig. Hoe controleer je het watergebruik in de moestuin? Anne: “Thuis heb ik een aantal regentonnen, waarin ik regenwater opvang en mijn sproeisysteem op kan aansluiten. Meestal sproei ik zo min mogelijk. Dan merk je ook dat je planten steviger gaan groeien.”

Wil je zelf aan de slag met moestuinieren in je eigen tuin, op je balkon of misschien wel op je eigen stukje grond? Neem dan een kijkje op de website of Instagrampagina van Anne Wieggers. Hier vind je nog meer tips om zelf aan de slag te gaan met duurzaam (moes-)tuinieren! Anne Wieggers is ecologisch tuinontwerper en groenauteur. Daarnaast heeft ze dit jaar haar eigen boek uitgebracht Duurzaam Tuinieren, waarin ze praktische tips en trucs deelt om zelf je eigen buitenruimte op een duurzame en mooie manier in te richten. Anne is ook hoofdredacteur van tuinmagazine Gardeners’ World en geeft kinderen tuinles.