Brandstoffen voor regelbaar vermogen

Om stroomstoringen te voorkomen, hebben we in zo’n tekortsituatie ‘regelbaar vermogen’ nodig, oftewel een manier om snel de productie van stroom op te schroeven. Daarvoor maken we nu gebruik van elektriciteitscentrales op aardgas. Deze centrales kunnen snel ingeschakeld worden en daarmee een tekort aan stroomproductie wegnemen. Dit wordt ook wel ‘regelbaar vermogen’ genoemd. Helaas gaat stroomproductie uit centrales op aardgas gepaard met CO2-uitstoot, waardoor CO2-vrije alternatieven nodig zijn om onze elektriciteitsvoorziening volledig duurzaam te maken.

De alternatieven
CO2-vrije alternatieven voor regelbaar vermogen zijn bijvoorbeeld het gebruik van opgeslagen elektriciteit in batterijen, het afschakelen van grote gebruikers van elektriciteit en het verbranden van CO2-vrije brandstoffen. Die alternatieven zijn gelukkig al beschikbaar, maar moeten opgeschaald worden om in de toekomst genoeg CO2-vrij regelbaar vermogen te kunnen leveren tegen zo laag mogelijke kosten. In eerder onderzoek (2020) heeft CE Delft in opdracht van Natuur & Milieu gekeken naar de kosten van verschillende alternatieven en vervolgonderzoek (2021) is verder ingegaan op de benodigde stappen die ombouw van elektriciteitscentrales op aardgas naar waterstof kan versnellen.

Voor- en nadelen CO2-vrije brandstoffen
In nieuw onderzoek hebben we verschillende voor- en nadelen van CO2-vrije brandstoffen (groene waterstof, groen gas en pellets) nader bekeken. We hebben zes aspecten van het gebruik van deze brandstoffen onderling vergeleken:

1. De beschikbaarheid;
2. De effecten op biodiversiteit;
3. De klimaatwinst;
4. De kosten;
5. Transparantie van de keten;
6. De op- en afschakeltijd.

Uit onze analyse komt naar voren dat het gebruik van groene waterstof op termijn het meeste voordelen heeft. De kosten zijn nog ongunstig en beschikbaarheid is op korte termijn nog een probleem, maar de gevolgen voor biodiversiteit en klimaat zijn het meest gunstig, de keten is in potentie het meest transparant en de brandstof kan snel reageren op een tekort. Na groene waterstof is groen gas de beste oplossing, daarvan is op korte en lange termijn de beschikbaarheid echter beperkt. De kosten bij groen gas zijn het laagst en de effecten op biodiversiteit en de klimaatwinst zijn relatief goed. De brandstof kan snel reageren op tekorten, maar de transparantie van de keten levert nog zorgen op. Tot slot is gekeken naar pellets, die voor de langere termijn op alle aspecten slechter scoort dan groene waterstof en groen gas. Op korte termijn is de beschikbaarheid echter beter. De resultaten zijn samengevat in onderstaande tabel.

Meer CO2-vrij regelbaar vermogen nodig
Om in de toekomst genoeg CO2-vrij regelbaar vermogen in Nederland te hebben, is het belangrijk dat er nu wordt ingezet op opschaling en het klaarmaken van bestaande elektriciteitscentrales voor waterstof. Dit kan niet zonder de volgende acties:

1. Innovatie- en stimuleringsbeleid ontwikkelen voor groene waterstof;
2. Afbouw van de subsidie voor biomassa bij- en meestook en dit budget gebruiken om groene waterstofproductie te stimuleren;
3. Schaarse groene waterstof wijs gebruiken en alleen in de sectoren die weinig of geen alternatieven hebben, zodat genoeg overblijft voor regelbaar vermogen;
4. Bestaande elektriciteitscentrales op aardgas klaarmaken voor waterstof met demonstratieprojecten;
5. Niet inzetten op bio-grondstoffen als transitiebrandstof.

Momenteel is er nog geen CO2-vrij regelbaar vermogen gerealiseerd in Nederland om te zorgen dat we altijd elektriciteit beschikbaar hebben, ook in een maatschappij waarbij we alleen hernieuwbare energie gebruiken.