Zo halen we klimaatdoelen wél

Deze opinie verscheen op 10 november 2022, in het Algemeen Dagblad

Met het huidige kabinetsbeleid gaat Nederland de klimaatdoelen niet halen. Dat bleek deze week uit de jaarlijkse Klimaat- en Energieverkenning van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL).

Het kabinet heeft zichzelf als doel gesteld om in 2030 60% minder CO2 uit te stoten dan in 1990. De berekeningen van het PBL laten echter zien dat het kabinet blijft steken op 39 tot 50% CO2-vermindering. Een fors verschil, toch is deze achterstand met een aantal doeltreffende maatregelen wel degelijk in te halen.

De publicatie van het rapport volgde op een week vol alarmerende klimaatberichten. De Wereld Meteorologische Dienst berichtte over een historisch hoog niveau van broeikasgassen in de atmosfeer, dat nog steeds stijgende is. Een dag later volgde het jaarlijkse Emissions Gap Report van de UNEP, het milieubureau van de Verenigde Naties. Dit rapport liet zien dat we een temperatuurstijging van 2,8 graden tegemoet gaan, als ál het voorgenomen klimaatbeleid wordt uitgevoerd. Een situatie die wereldwijd catastrofale gevolgen heeft, met grootschalige droogte, verwoestende overstromingen en mislukte oogsten. Niet voor niets spraken landen in het Klimaatakkoord van Parijs af, dat alles op alles moet worden gezet om de mondiale temperatuurstijging te beperken tot 1,5 graad.

In die context is het schokkend dat zelfs een economisch welvarend land als Nederland er niet in slaagt klimaatmaatregelen te nemen waarmee we de klimaatdoelen halen. Nederland, dat voor een kwart onder de zeespiegel ligt, en waarvan bijna 60%  overstromingsgevoelig is, heeft een enorm belang in het stoppen van klimaatverandering.  Met het huidige klimaatbeleid, zo berekende het PBL, lukt het geen enkele sector in Nederland om de klimaatdoelen te halen: van landbouw tot industrie, van mobiliteit tot de gebouwde omgeving. In het meest ‘gunstige’ geval moeten we nog zo’n 12 megaton verminderen, in het slechtste geval nog 36 megaton. Dat zijn enorme hoeveelheden, maar met vier concrete maatregelen kan het kabinet een groot deel van de achterstand inhalen.

Een grote klimaatklapper maken we door voor de industrie een concreet afbouwpad voor olie, gas en kolen af te spreken. Te beginnen met een verplichting om in 2030 25% minder fossiele brandstoffen te gebruiken. Een eerste inschatting van onderzoeksbureau CE Delft laat zien dat dat voor 2030 een reductie kan opleveren van dertien tot zeventien megaton. Het is belangrijk hiervoor verplichtende afspraken te maken met bedrijven, omdat een aanzienlijk deel van de grote vervuilende bedrijven nog steeds geen concrete klimaatplannen heeft. Daarnaast zou het kabinet stroomleveranciers moeten verplichten om hun aanbod zo snel mogelijk te verduurzamen, waarbij in 2035 alle energie 100% duurzaam moet zijn. De CO2-winst hiervan loopt op tot tien megaton in 2030. Het kabinet wil tot 2040 nemen om de stroomvoorziening voor 100% te verduurzamen, maar dat is een luxe die we ons niet kunnen permitteren.

Ook de landbouw kan een grote bijdrage leveren, die zowel klimaat- als stikstofwinst oplevert. Als we het aantal dieren per hectare verlagen van de huidige 2,5 naar 1,5 dan levert dat bijna zeven megaton CO2 op in 2030. En tenslotte is er veel winst te behalen als er dwingend klimaatbeleid voor de luchtvaart komt, in de vorm van een jaarlijks dalend CO2-plafond voor de luchtvaart, dat levert zo’n drie megaton CO2 op.

Met deze maatregelen zorgt het kabinet ervoor dat ze de klimaatdoelen wel haalt. Bovendien schept ze duidelijkheid naar de samenleving en bedrijven, zodat het bedrijfsleven gericht kan investeren. Het is de hopen dat de Tweede Kamer het kabinet aanspoort om deze maatregelen zo snel mogelijk te nemen.

Rob van Tilburg is directeur programma’s bij Natuur en Milieu.