Sluit kolencentrales uiterlijk in 2025

Een coalitie van maatschappelijke organisaties en wetenschappers doet vandaag een dringende oproep aan het kabinet om de laatste drie steenkolencentrales van ons land op zijn laatst in 2025 te sluiten. De oproep volgt op basis van een onderzoek dat de organisaties lieten uitvoeren naar de haalbaarheid van vervroegde sluiting van de centrales. De organisaties maken zich grote zorgen om de hoge CO2-uitstoot van de centrales en de grote luchtvervuiling die de kolenstook veroorzaakt. Uit het onderzoek blijkt dat een stop per 2025 geen problemen oplevert voor de leveringszekerheid van energie en ook juridisch uitvoerbaar is.

Het gaat om een gezamenlijke oproep van Natuur & Milieu, het Longfonds, Greenpeace, de Jonge Klimaatbeweging en verschillende klimaat- en economiewetenschappers. Sinds de zomer draaien de steenkolencentrales weer op volle kracht, tegen eerdere kabinetsbesluiten in om het gebruik van kolen af te bouwen. De centrales mogen tot 2030 doordraaien.

Rob van Tilburg, directeur programma’s bij Natuur & Milieu: ‘Het kabinet sprak van een noodgreep, maar het is wel een noodgreep die veel klimaatschade oplevert en veel andere klimaatmaatregelen teniet doet. Wij laten met deze publicatie zien dat deze noodgreep tijdelijk kan en moet zijn. Omwille van het klimaat en volksgezondheid en met behoud van energiezekerheid op een onzekere energiemarkt.’

De organisaties willen dat de overheid de zogenaamde Wet Verbod op Kolen aanpast en dat Nederland de uitstootrechten van steenkolencentrales uit de markt haalt, om te voorkomen dat vervuilende centrales in andere landen de rechten overnemen.

Energiecrisis
In juni besloot minister Jetten om de productiebeperking die vanaf 2022 gold voor de centrales op te heffen, om zo de afhankelijkheid van Russisch gas af te bouwen. De centrales mogen nu tot 2030 weer volop draaien, zonder dat het kabinet nieuwe eisen of uitstootbeperkend beleid heeft gemaakt voor de kolencentrales. Zorgwekkend, vinden de organisaties, we stevenen af op een klimaatramp en kolenstook is de meest vervuilende vorm van energieproductie.

Leveringszekerheid
Natuurlijk hebben we te maken met een ingewikkelde situatie op de energiemarkt, maar het is niet nodig om de kolencentrales tot 2030 te laten draaien om het energie-aanbod op peil te houden, stellen de organisaties. Als de overheid serieus werkt maakt van gasbesparing, ook in energie-intensieve sectoren als de industrie, dan wordt de energievraag van ons land fors lager. Berenschot berekende eerder dat de Nederlandse industrie haar gasverbruik  met 16% kan verminderen door relatief eenvoudige ingrepen toe te passen. Met een snellere omschakeling naar duurzame energie en in het uiterste geval inzet van het vloeibare aardgas LNG, zijn zorgen omtrent de leveringszekerheid in de nabije toekomst geen argument meer om de kolencentrales open te houden tot 2030, zo schrijven de organisaties.

Klimaat en financiële gevolgen
De klimaatwinst bij een verbod op het stoken van kolen per 2025 loopt op tot zo’n 33 megaton. Daarmee zou de achterstand die Nederland momenteel heeft in het halen van de klimaatdoelen voor een groot deel kunnen worden ingehaald. Daarbij is rekening gehouden met de extra uitstoot van aardgascentrales die de energieproductie voor een deel overnemen wanneer de kolenstook stopt. Ook lieten de organisaties een juridische analyse uitvoeren en is een financiële analyse gedaan. Daaruit bleek dat vervroegde sluiting juridisch houdbaar is en de eventuele compensatie voor de eigenaren voor de gederfde inkomsten tot 2030 beperkt is.

Rick van der Ploeg, Hoogleraar Economie aan de Universiteit van Amsterdam en Oxford University, is één van de ondertekenaars: ‘Het gaat hier om een zeer effectieve en belangrijke klimaatmaatregel. De kosten van sluiting, uitgedrukt in de kosten per bespaarde ton CO2, zijn relatief laag. Dat betekent dat de kosten voor de maatschappij fors minder zijn dan de kosten die we als maatschappij moeten maken voor andere maatregelen gericht op CO2-reductie, zoals bijvoorbeeld de subsidie voor CO2-opslag.’

Ondertekenaars

• Natuur & Milieu
• Het Longfonds
• Greenpeace Nederland
• de Jonge Klimaatbeweging
• hoogleraar Rick van der Ploeg (Oxford University, Universiteit van Amsterdam)
• hoogleraar Jeroen van den Bergh (Vrije Universiteit Amsterdam, Universitat Autònoma de Barcelona
• hoogleraar Mark Sanders (Universiteit van Maastricht)
• hoogleraar Wouter Botzen (Vrije Universiteit van Amsterdam, Universiteit Utrecht)