Natuur & Milieu in gesprek met minister over landbouwakkoord

De organisaties laten Adema weten welke drie onderdelen noodzakelijk zijn, wil een landbouwakkoord bijdragen aan natuurherstel en de klimaattransitie. Ze zitten, met uitzondering van de Natuur- en Milieufederaties, niet aan tafel bij het landbouwakkoord zelf.

Weg uit de crisis
De natuur- en milieuorganisaties hebben eerder al met de minister gesproken over het belang van de toetsing aan ecologische doelen en over instrumenten voor extensivering en grondgebondenheid. De weg uit de crisis is in zicht, als nu slimme keuzes worden gemaakt. Bij het gesprek is LandschappenNL aanwezig die ook aan de hoofdtafel van het landbouwakkoord meepraat.

Grondgebonden landbouw met landschapsgrond
De landbouw van de toekomst moet produceren in balans met bodem en water. Dit kan alleen als de landbouw extensiever gaat werken en grondgebonden wordt. Daarvoor is het slim en eerlijk verdelen van (vrijkomende) grond essentieel. Want grond die vrijkomt via de piekbelastingsregelingen of via de gebiedsprocessen, wil je gebruiken om het voor andere agrarische bedrijven mogelijk te maken te extensiveren en om natuur meer de ruimte te geven. Dat draagt beide bij aan de doelen en aan natuurherstel.

Een afspraak over een lager aantal dieren per hectare is daarbij essentieel. Om boeren te belonen voor deze extensivering kan hun grond worden afgewaardeerd. Het waardeverschil van de grond kun je uitkeren aan de boer, die zo direct beloond wordt voor zijn inzet voor natuur, klimaat en water. De bestaande wettelijke instrumenten zijn hiervoor niet voldoende.

Ecosysteemdiensten
De groene organisaties pleiten voor het belonen van boeren die ecosysteemdiensten leveren. Wel is van belang dat die diensten duidelijk worden gedefinieerd en er heldere afspraken worden gemaakt over wat een boer krijgt voor welke inspanning. Duidelijk is al wel dat een ecosysteemdienst verder gaat dan bijvoorbeeld een akkerrand of bloemrijker grasland – hiervoor krijgen boeren nu al een beloning vanuit andere subsidieregelingen zoals het GLB.

Het moet bij ecosysteemdiensten dus gaan om een grote stap extra: maatregelen die een serieuze versterking van de natuur in het landelijk gebied betekenen. Denk aan het aanleggen van een houtwal of struweel. Voor alle boeren én voor de natuur is het van groot belang dat het landbouwakkoord duidelijkheid schept en dat er een eerlijke beloning tegenover staat. Waardeer hierbij ook de bestaande ecosysteemdiensten die boeren nu al leveren.

Wettelijke kaders en politiek akkoord
Het landbouwakkoord moet passen binnen de eerder afgesproken wettelijke kaders over stikstof, klimaat en water en alle afspraken in het coalitieakkoord. Maar het Planbureau voor de Leefomgeving bestudeerde recent een concept van het landbouwakkoord en concludeerde dat dat nog niet concreet genoeg was om door te rekenen en dat er onvoldoende wordt gedaan om de doelen te behalen.

Nu is van belang dat met de afspraken in het landbouwakkoord de doelen aantoonbaar worden gehaald. Het landbouwakkoord dient, in navolging van het Klimaatakkoord, omgezet te worden in een politiek akkoord met concrete uitwerking in wet- en regelgeving met een doorrekening. Alleen zo wordt het halen van de doelen in het akkoord juridisch en ecologisch geborgd.

Snelheid is nodig
Het ‘stikstofvonnis’ dateert uit 2019 en Remkes drong in november 2022 aan op een landbouwakkoord ‘begin 2023’. Van dit lange proces is de natuur uiteindelijk de dupe, want elke dag dat we doorgaan met vervuilen, wordt natuurherstel moeilijker, duurder en uiteindelijk onmogelijk. Bovendien blijven boeren, de samenleving en provincies die werken aan hun gebiedsplannen in een onzekere en onduidelijke situatie zitten.

Natuurmonumenten, Vogelbescherming Nederland, de Natuur- en Milieufederaties, Wereld Natuur Fonds en Natuur & Milieu dringen er bij de minister nogmaals op aan om als er uiteindelijk geen gedragen landbouwakkoord tot stand komt met spoed te werken aan een kabinetsplan. Dit om ervoor te zorgen dat natuurherstel en de transitie van de landbouwsector niet nog meer vertraging oploopt.