Leefbaarheid moet grotere rol krijgen in besluitvorming rondom snelwegen

Als meer mensen meer kilometers met de auto kunnen maken is dat in Nederland nog altijd een doorslaggevende factor voor snelweguitbreiding. Natuur- en klimaatschade speelt een ondergeschikte rol. Natuur & Milieu vindt het gezien de huidige klimaatcrisis, stikstofcrisis en brandstofcrisis, niet passend dat aan extra gereden autokilometers meer ‘maatschappelijke baten’ dan kosten worden toegekend. Aan leefbaarheid in termen van natuur(bescherming), minder stikstofuitstoot en klimaatschade, zou juist een grotere waarde toegekend moeten worden. Dit schrijft de milieuorganisatie in een brief gebaseerd op nieuw onderzoek van CE Delft in opdracht van Natuur & Milieu.

We werken in Nederland hard om de klimaatcrisis, de stikstofcrisis en de brandstofcrisis het hoofd te bieden. De agrarische sector staat op zijn kop, de woningbouw ligt stil en Schiphol moet krimpen. Tegelijkertijd krijgt de auto nog steeds ruim baan. De overheid trekt tot 2030 19 miljard euro uit voor nieuwe wegen en aanpak van knelpunten. Daarmee zorgt ze voor een toename van het autoverkeer in Nederland en dito vergroting van de verschillende crises. Natuur & Milieu vraagt de politiek om zo snel mogelijk aan de slag te gaan om brede welvaartsargumenten in de MKBA methodiek van MIRT-projecten mee nemen. En zo de verhouding van de meerwaarde van natuur en het terugbrengen van CO2- en stikstofuitstoot met bereikbaarheidsbaten in balans te brengen.

Meer snelweg zorgt niet voor minder file
Het nieuwe onderzoek van CE Delft in opdracht van Natuur & Milieu bevestigt conclusies uit eerder onderzoek: Snelweguitbreidingen hebben een aanzuigende werking op nieuw verkeer. Dit is verkeer dat door de drukte eerder uitweek naar andere routes of spitstijden vermeed, maar ook om mensen die eerder niet in de auto zaten, maar dat dan wel gaan doen. Uit het onderzoek blijkt dat mensen tijdens de lockdowns op gewoonlijk drukke trajecten weer meer in de spits de weg op gaan. Andersom geldt ook dat als het drukker wordt op de weg en de vertraging te groot wordt, mensen vanzelf hun gedrag aanpassen en de randen van de spits gaan opzoeken. Ofwel wanneer het druk is en snelwegen niet uitgebreid worden, ontstaat vanzelf een regulerend mechanisme. Zo kunnen de klimaat- en stikstofdoelen voor mobiliteit weer binnen bereik komen en zonder snelwegverbredingen.

Maatschappelijke Kosten en Baten Analyses achterhaald
De Maatschappelijke Kosten en Baten Analyse (MKBA) is het instrument dat gebruikt wordt om te bepalen of aanleg van extra snelwegen nuttig is. Hierin zijn nu de baten van het aantrekken van extra verkeer door snelweguitbreidingen met 81% van het saldo vrijwel altijd hoger dan de kosten van extra CO2- en stikstofuitstoot en het opofferen van natuur. Die maken gezamenlijk gemiddeld slechts 4% van het totale kosten/baten saldo uit. Natuur en Milieu vindt dat niet meer van deze tijd. Het is niet voor niets dat een meerderheid van de inwoners van een stad als Utrecht, die voor haar eigen bereikbaarheid baat hebben bij verbreding van de A27, hiertegen zijn, omdat leefbaarheid voor hen veel meer betekent dan 4% van de welvaartseffecten.

Download hier het hele onderzoek