Fors tekort aan openbaar groen in grote gemeentes

‘Nederland versteent steeds verder. Met als gevolg dat straten na een heftige regenbui uren blank staan, en hittestress in steden. Verstening is bovendien één van de belangrijkste oorzaken voor de achteruitgang van vogels en insecten. Hoewel beleidsmakers de mond vol hebben van het belang van groen, zien we in de praktijk toch vooral een volgend stenen tijdperk naderen. Dat wil niemand, vandaar ons pleidooi aan de overheid. Maak groennormen wettelijk verplicht voor alle nieuwbouw en stadsvernieuwing. Zodat alle wijken die we de komende jaren gaan bouwen natuurrijk en klimaatbestendig zijn’, aldus Rob van Tilburg, directeur Programma’s bij Natuur & Milieu.

Versteend
Natuur & Milieu gebruikt twee criteria om de verstening van buurten te onderzoeken. Het eerste criterium is de beschikbaarheid van minstens 75m2 groen per woning, waarbij alles wat niet versteend is wordt meegeteld als groen (zoals parken, grasvelden, bermen en water). In de Nota Ruimte (2004) noemt de rijksoverheid dit criterium de minimale ondergrens. Het tweede criterium is een advies van de Wereldgezondheidsorganisatie en gaat over de aanwezigheid van tenminste één hectare aaneengesloten groen per buurt. Voor biodiversiteit, ontspanning en welzijn van mensen moet het groen namelijk niet te versnipperd zijn. Voor beide criteria geldt dat ze een gewenste richting aangeven, maar niet wettelijk verplicht zijn voor gemeentes of projectontwikkelaars.

Buurten van beton
Uit het onderzoek blijkt dat in de 32 grootste gemeentes van ons land (100.000 inwoners of meer) 53% van de buurten niet voldoet aan het criterium van 75m2 groen per woning. In deze buurten wonen in totaal 3,5 miljoen mensen. Bij één op de tien buurten is er geen aaneengesloten stuk groen van minimaal één hectare te vinden. De verschillen tussen gemeentes zijn groot: in Haarlem, Westland, Amsterdam, Delft en Tilburg zijn de meest versteende buurten te vinden. De gemeentes Emmen, Almere en Haarlemmermeer hebben naar verhouding het laagste aantal versteende buurten. In de meest versteende buurten is er per woning slecht nul tot twee m2 groen aanwezig. Van de vier grootste gemeentes hebben Rotterdam en Utrecht naar verhouding minder versteende buurten dan Den Haag en Amsterdam.

Nieuwbouw
Uit het onderzoek blijkt dat wijken gebouwd na het jaar 2010 (nieuwbouw) weliswaar beter scoren op groen dan de oudere wijken, maar dat bij een derde van de nieuwbouwbuurten het criterium van 75m2 ook niet wordt gehaald.

Woningbouwopgave
Natuur vecht zich niet zomaar terug in de openbare ruimte, daarvoor is wetgeving nodig, stelt Natuur & Milieu. De nieuwe Omgevingswet is daarvoor een uitgelezen kans. Daar moet een landelijke verplichting in komen tot natuurinclusief bouwen die van toepassing is op nieuwbouw en stadsvernieuwing. De nieuwe minister van Wonen, Hugo de Jonge, zou hiervoor een voorstel moeten doen. Op korte termijn moet dat gebeuren, gezien het grote aantal bouwprojecten dat de komende jaren plaats moet vinden, aldus de organisatie.

Vorig jaar publiceerde Natuur & Milieu samen met een brede coalitie van banken, projectontwikkelaars, gemeentes en bouwers het manifest Bouwen voor Natuur. Ook daarin wordt namens de sector gepleit voor nationale verplichte groennormen voor de bouw en stedelijke ontwikkeling.

Download het onderzoek van Natuur & Milieu hier.