Bestrijdingsmiddelen blijken weer schadelijker dan gedacht

Uit een recent onderzoek (van de Wageningen Universiteit en twee Spaanse universiteiten) blijkt echter dat er nóg een route is waardoor bestuivers bloot worden gesteld aan neonicotinoïden. Deze route komt veel meer voor dan de blootstelling via nectar en stuifmeel. Het gaat om honingdauw. Neonics verspreiden zich door de hele plant en komen via de plantensappen terecht in insecten die deze sappen consumeren, bijvoorbeeld bladluizen, bladvlooien en witte vliegen. Deze insecten scheiden vervolgens honingdauw uit, dat weer geconsumeerd wordt door nuttige insecten zoals sluipwespen, zweefvliegen, mieren en bijen. Deze vloeistof blijkt neonicotinoïden te bevatten, waardoor de nuttige insecten binnen enkele dagen kunnen sterven.

Het onderzoek toont daarmee aan dat de kans dat nuttige insecten in aanraking komen met schadelijke bestrijdingsmiddelen veel groter is dan tot nu toe werd gedacht. Nectar is namelijk alleen aanwezig als gewassen bloeien, maar honingdauw is gedurende het hele seizoen beschikbaar als voedselbron voor nuttige insecten. Hiermee is ook het schadelijke effect van neonicotinoïden waarschijnlijk veel groter dan tot nu toe bekend.

Het goede nieuws is dat begin dit jaar drie (van de zeven) neonicotinoïden door de EU zijn verboden. Natuur & Milieu is het daarmee eens: wij pleiten voor het verbieden van de meest schadelijke middelen, en voor een aanpak waarbij de totale milieubelasting¹ van bestrijdingsmiddelen per teelt leidend is voor welke middelen worden gebruikt. Maar nog belangrijker is dat er een systeem van natuurinclusieve landbouw komt met robuuste teeltsystemen. Dat begint onder andere bij een gezonde bodem, weerbare planten, een ruimte vruchtwisseling², gemengde teelten³ en (indien nodig) het gebruik van natuurlijke (bestrijdings)middelen. Op deze manier ontstaat een systeem dat veel beter tegen een stootje kan, waardoor er minder schadelijke middelen gebruikt hoeven te worden.

¹ Wat is milieubelasting precies? Een voorbeeld: soms is het beter voor het milieu om één keer een heel schadelijk, maar zeer effectief middel te gebruiken, dan om een middel dat minder schadelijk is, maar ook minder goed werkt, (veel) vaker te gebruiken. Het is dus belangrijk om naar het hele systeem te kijken, en niet enkel naar de schadelijkheid van elk bestrijdingsmiddel op zich.
² Vruchtwisseling betekent dat er niet elk jaar hetzelfde gewas op hetzelfde stuk grond wordt verbouwd. Hiermee wordt de kans op ziektes en plagen kleiner.
³ Door verschillende gewassen tegelijk te telen (bijvoorbeeld om en om in stroken) kan het ontstaan of de verspreiding van ziekten en plagen worden beperkt of voorkomen.